Een voorspellende formule voor geluksgevoel
28 mei 2021
Een paar jaar geleden vonden Britse wetenschappers een voorspellende formule. Je kunt er geen gokapparaat mee beïnvloeden tot een winstbetaling. Nee, zij kunnen ermee voorspellen hoe gelukkig jij je voelt op een bepaald moment. En dat moment wisselt soms snel. Daar kunnen wij ons vanzelfsprekend wel een voorstelling van maken.
Stel je maar voor. Je speelt een spelletje roulette. Bij de eerste beurt zet je in op een carré en wint direct 8x je inzet. Hoe voel je je dan. Daarna zet je een transversale. Die verlies je. Maar dat verwachtte je ook. Het zou immers te gek zijn als het balletje direct weer gunstig zou vallen.
Je voelt je nog ongeveer even gelukkig. De derde beurt zet je weer in op een carré. Die verlies je, evenals de vierde en vijfde beurt. Het wellicht wat euforische geluksgevoel van het begin is al een stuk minder. Of het wellicht al omgeslagen omdat je verwachtte dat je geluk nog wel even zou aanhouden.
Vanzelfsprekend lieten de onderzoeker om de voorspellende formule te vinden hun deelnemers gokken. Dat is immers de makkelijkste manier om snel een situatie met winst, verlies, geluk en dergelijke te realiseren, en te meten. Ze lieten 26 deelnemers een gokspel spelen waarbij telkens, zoals bij roulette, een beslissing moest worden genomen.
Na steeds drie ronden vroegen ze de deelnemers hoe gelukkig ze zich voelden. Tegelijk keken ze wat er in de hersenen van de deelnemers gebeurden. Daarvoor gebruikten ze een functionele MRI scan. Die geeft direct een driedimensionaal beeld van de hersenactiviteit.
Wat volgt is het bekende dopamine-verhaal. Bij winst is er beloning en maken de hersenen het belonings- of genotshormoon dopamine aan. Je hersenen maken die neurotransmitter aan als je dingen doet waarvoor je een beloning verdient.
Er schiet een golf van genot door je lijf. En als je wordt gevraagd hoe je je voelt, dan zeg je ‘geweldig’. Je voelt je gelukkig. Zoals we eerder schreven is dat voor velen een reden om verder te spelen. Maar wat als het dan minder gaat. Dat bekeken de onderzoekers van de voorspellende formule ook.
Het is heel moeilijk om het gevoel van geluk objectief te meten. Dat was een van de redenen dat de wetenschappers op zoek gingen naar een formule. Eeuwenlang zijn filosofen, dichters en wetenschappers al bezig om geluksgevoel te omschrijven. Maar het lukte ze niet het voor zichzelf eerlijk te bepalen, laat staan voor een ander.
Wel wisten onderzoekers al dat geld er nauwelijks rol bij speelt. Door bijvoorbeeld genoeg geld waardeer je je leven wellicht beter. Maar niet je emotionele welzijn. Denk aan de miljonair die zegt, ‘ik ben liever verdrietig in een Rolls Royce dan in een Dafje’. Hij realiseert zich dat, als hij zich niet gelukkig voelt, het materiële geen verschil geeft, maar dat hij bij zijn verdriet wel comfortabel wil rijden.
Nu ben je wellicht benieuwd naar die voorspellende formule voor geluksgevoel. Ok, dit is het:
Wij kunnen er ook niet direct iets mee. We weten dat CR staat voor een bepaalde beloningen (Certain Rewards). En EV kennen we nog uit andere artikelen op OnlineCasinoGround als verwachte waarde (Expected Value). Maar bij RPE gaat het over een beloning voorspellingsfout (Reward Prediction Error) en dat heeft met dopamine in de middenhersenen te maken. We haken af.
Een formule gevonden bij een onderzoekje met 26 deelnemers, denk we. Het zal wel…
Maar na het vastleggen van de formule gingen de onderzoekers verder. Ze gingen de wereld over en pasten de formule toe bij meer dan 18.000 mensen. Om precies te zijn 9.863 vrouwen en 8,557 mannen speelden een, speciaal voor het onderzoek gemaakte, smartphone app.
En de formule bleek het gevoel van geluk van de deelnemer nauwkeurig te voorspellen. De app bleef online. Resultaten en conclusies konden daardoor, en door vervolgonderzoek, verder worden verfijnd.
Je eigen verwachting blijkt een belangrijke rol te spelen bij je geluksgevoel. Dat kun je zelf nagaan bij zo’n situatie als we hierboven schetste met roulette.
Het zijn bij zo’n spel korte opvolgende momenten. Daarbij schiet bij sommigen het geluksgevoel dynamisch heen en weer. Zoals de Duitse schrijver Goethe het zou kunnen omschrijven: van hemelse vreugde naar intens verdriet en terug. Terwijl bij anderen het geluksgevoel rustiger op en neer beweegt rond een bepaald prettig gevoel.
Bij wat meer tijd tussen de momenten werkt de formule ook. Stel je nu bijvoorbeeld voor dat je beslist straks naar een vriend te gaan om online te gaan spelen. Daarbij verwacht je een plezierig samenzijn en dat geeft je nu al een goed gevoel.
De onderzoekers dachten dat beloningen het geluk van moment tot moment zouden beïnvloeden. Dat het balletje bij roulette goed valt (de beloning) zou dus invloed hebben op het gevoel bij de volgende beurt. En dat doet het ook. Maar zoals je bij het voorbeeld van het online spelen met een vriend kunt zien, duurt het soms een tijdje voor je de beloning krijgt. De verwachting van een leuke spelavond geeft je al een goed gevoel, terwijl je nog naar de vriend onderweg bent.
Bij andere situaties in het leven duurt het ook lang voor je de beloning van een beslissing krijgt. Verwachtingen die we hebben, in relatie tot de beslissing, blijken volgens het onderzoek groot effect te hebben op ons geluksgevoel.
Wat kunnen wij met de formule. Op zichzelf niet veel. Het is een wiskundige formule waarbij je een MRI-apparaat nodig hebt en dopamine-niveau een rol speelt. Toch kunnen we enkele conclusies wel gebruiken. Want het spreek een oude wijsheid enigszins tegen. Die luidt dat je je verwachtingen niet te hoog moet leggen, want houd je ze laag dan kan de uitkomst (beloning) die verwachting alleen maar overtreffen.
Maar het onderzoek toont aan dat je gewoon verwachtingen mag hebben bij je beslissingen (bijv. dat je naar een vriend gaat). Die kunnen je direct een goed gevoel geven. Als de beloning tegenvalt heb je pech, maar kun je gewoon een nieuwe beslissing nemen.
Bijvoorbeeld dat je naar huis gaat en thuis online blackjack gaat spelen. Je verwachting straks thuis te spelen, je hebt bovendien nog iets lekkers in de koelkast liggen, geeft je direct weer een goed gevoel.
