Gokhuizen rond 1800 in Londen en een moord
9 augustus 2018
Rond 1800 zijn de Britten in de ban van misdaad. Er komen veel boeken uit met misdaadverhalen en de Britten smullen ervan. Echte misdaad is er niet veel, in ieder geval geen moorden. In Engeland en Wales wonen rond die tijd 10 miljoen mensen. En er zijn, bijvoorbeeld in 1810, slecht 15 mensen veroordeeld voor moord1.
In 1823 schrikt de bevolking echter op van een moord. John Thurtell vermoordt op 24 oktober van dat jaar William Weare om een gokschuld. Of vanwege de vernedering waarmee Thurtell het geld verliest tijdens een spel, waarbij Weare volgens hem overduidelijk vals speelt.
Thurtell en twee medeplichtigen worden al snel opgepakt. Lange tijd zijn de verhalen rondom de moord en de aankomende rechtszaak het nieuws van de dag. Alles wordt gedetailleerd, bijna van minuut tot minuut, opgetekend. Tot zelfs de veroordeling en ophanging van de 29-jarige John Thurtell op 9 januari 1824.
William Weare blijkt een notoire gokker. Hij staat bekend als iemand die altijd in is voor een gok of weddenschap, vooral als hij een zwakke tegenstander herkent. ‘Kaartspelen, sportwedstrijden, het maakte niet uit’, schrijft een sportjournalist, ‘Weare deed aan alles mee. Geen spin sprong met meer gretigheid op een arme vlieg dan hoe Weare een onoplettende speler besprong’.
John Thurtell komt naar voren als een rijke luiszoontje. Hij wil maatschappelijk aanzien. John zoekt het als manager in de bokswereld, dat in die tijd nog illegaal is. Hij is ook een frequent bezoeker van gokhuizen. Zoals veel jongens van het platte land die naar de grote stad komen, denk Thurtell dat hij slim is. Hij mist echter de wijsheid van de straat en wordt vooral vaak bestolen2.
Elke Brit volgt de moordzaak met groot enthousiasme. En velen sympathiseren met de moordenaar, wiens wassen beeld daarna nog 150 jaar bij Madame Tussauds te zien is. Tientallen gerespecteerde schrijvers gebruiken de moord, kort daarna in hun boeken, zoals George Borrow, Sir Walter Scott, William Thackeray en Charles Dickens. Sommigen beschrijven het gehele moordverhaal, anderen gebruiken het als uitgangspunt voor een roman, al dan niet met andere namen voor de hoofdpersoon.
De schrijver Thomas de Quincey, zelf een verwoed gokker en drugsgebruiker, droomt rond de moordzaak lange tijd over moorden in het algemeen. Hij schrijft het essay ‘On Murder as One of the Fine Arts’. Over misdaad voor en na 1824 zegt hij: ‘het is zonder twijfel plezierig te lezen over iemands liefje in een theepot, maar onaangenaam haar daadwerkelijk in de theepot te vinden’. Moord moet vooral een abstract gegeven blijven in verzonnen verhalen.
Al direct in 1824 verschijnen ook talrijke ‘journalistieke’ boeken over de moordzaak. Dikke boeken waarin de meeste schrijver regel voor regel vastleggen wat is gezegd tijdens de verhoren en de rechtszaak.
De moord brengt echter ook iets anders onder de publieke aandacht. Namelijk de gokhuizen in Londen. Vanzelfsprekend zijn velen ervan op de hoogte en weten ze van het bestaan van de vele gokhuizen. Maar het wordt genegeerd of gedoogd. Na de moord kan men echter niet meer een andere kant opkijken.
Al direct tijdens de maanden tot de veroordeling wordt gokken besproken buiten de rechtszaal. Voor- en tegenstanders brengen allerlei onderwerpen naar voren, die we nu nog steeds horen. Het gaat over gokverslaving, gokgedrag, religie, wetgeving en dergelijke.
De meeste journalistieke boeken die in 1824 verschijnen hebben titels die verwijzen naar de moord. Een opvallende titel daartussen is ‘Fatal Effects of Gambling exemplified in the Murder of mr Weare’ (de fatale gevolgen van gokken, geïllustreerd door de moord op meneer Weare)’. Het eerste deel van het boek, de beschrijving van de rechtszaak, wijkt weinig af van de andere boeken.
Het is wel uitgebreider dan de meeste andere boeken en bespreekt bijvoorbeeld ook de frenologie, de inmiddels verlaten leer waarbij men dacht dat talent en karakter werden bepaald door de groei van bepaalde hersendelen. De hersenen van Thurtell werden ook gebruikt voor onderzoek.
Als aanvulling bevat dit boek echter een tweede boek met als titel ‘a Gambler’s Scourge’ (de gesel van de gokker). De ondertitel luidt, ‘an exposure of the whole system of gambling, as practised in the most notorious London Hells’3 (een uiteenzetting van het gehele goksysteem, zoals beoefend in de meest beruchte Londense gokhuizen).
Bij Online Casino Ground vinden we zo’n moordzaak best interessant … voor eventjes. Maar we hebben natuurlijk vooral belangstelling voor de informatie uit het tweede boek. Het is duidelijk dat de schrijver(s) niet positief staat tegenover gokken. Hij vertelt zijn verhaal met de nadruk op de in zijn ogen destructieve gevolgen ervan.
Maar in zijn verhaal geeft hij een goed beeld van de Londense gokwereld rond 1800. Hij duikt in de geschiedenis en vertelt hoe de Franse immigranten een begin maakten met gokken in Londen. De gokwetten uit die tijd worden uitgelegd, hij geeft een schets van de verschillende gedachten die leven over gokken en hij beschrijft de spelers, de verschillende gokhuizen en de omgangsvormen in zo’n gokhuis.
En hij legt uit hoe de diverse gokspellen gespeeld worden in de context van de Londense gokwereld van begin 19e eeuw.
Het leuke daarbij is dat het tweede boek inzicht geeft in de toen gebruikte namen en de populariteit van de gokspellen. Door zijn gedetailleerde beschrijving wordt zichtbaar hoe daar geleidelijk de voor ons nu bekendere spellen uit zijn voortgekomen. Dat is zeker voor liefhebbers van geschiedenis onder onze online spelers interessant.
Hazard, een spel met twee dobbelstenen, bijvoorbeeld is in Engeland op dat moment nog heel populair. Het wordt alleen ’s nachts gespeeld in de ‘hells’3 van Londen. We weten nu dat Hazard niet veel later, door vereenvoudiging van de spelregels, werd vervangen door Craps.
Verder komt onder andere Rouge-et-Noire (Tente-et-Quarante) ter sprake. Het spel is ongeveer 30 jaar ervoor, dus rond 1800, geïntroduceerd in Londen. Daarvoor kende men Faro, maar dat werd toen al enkele jaren niet meer gespeeld. Rouge-et-Noire speelt men de gehele dag door in allerlei gokhallen rond St James Palace.
Roulette is natuurlijk ook een leuke. Het heet in Engeland dan nog Roly-Poly en het wordt gespeeld aan een ronde tafel. Ook hier vraagt de schrijver zich af ‘hoe kan de overheid dit negeren?’. Het antwoord, dat hij niet geeft, blijkt uit andere bronnen, de officier van Justitie en de minister wagen zelf ook regelmatig een gokje.
Hieronder een van de beschrijvingen van de gokhuizen uit het tweede boek in ‘Fatal effects of gambling exemplified in the murder of mr Weare':
Deze holen hebben het uiterlijk van particuliere woningen, met uitzondering van het feit dat de voordeur op een kier wordt gelaten, tijdens de speeluren. Zoals bij de trapkooien, om de voorbijvliegende duiven te vangen. Het is om de vertraging bij het binnenkomen te voorkomen, dat wordt veroorzaakt door het eerst kloppen. Een vertraging die de klanten zou kunnen blootstellen aan een nietsvermoedende schuldeiser, een vertrouwde vader of een uitgehongerde vrouw.
Het is iedereen duidelijk dat een vreemdeling moet worden ‘geïntroduceerd’, voordat hij wordt toegelaten, of toestemming krijgt, zijn geld te verliezen. En dat is natuurlijk ook om het gevaar te vermijden verrast te worden door de officieren van de wet. Maar het is, helaas, te gemakkelijk om die introductieregel te doorbreken. Elke heer, waarbij de portier voldoende reden heeft te denken dat hij geen agent is, vindt de wegen van dit labyrint aan zijn voeten.
Na het passeren van de buitendeur wordt de bezoeker belemmerd door een andere deur in het midden van de hal. Hierin is een klein kijkgat gebouwd, waarachter de gefixeerde blik van een schurkachtig oog de persoon aandachtig onderzoekt. Als de bezoeker een eerlijke duif of een oude kraai is, wordt hij onmiddellijk opgenomen door deze cycloop en na een beleefde buiging naar boven verwezen, naar de verdieping waar een andere poort nog moet worden geopend.
Bij het openen van deze laatste barrière, een massieve ijzeren deur, presenteert zich een scène van verblindende verbazing aan de bezoeker van het huis.
Rond een langwerpige tafel, bedekt met groen doek, zitten de volgelingen van het spel aan elke kant. Terwijl in het centrum de priesters van de ceremonie zitten. Een om de kaarten te delen en gebeurtenissen te beslissen, de andere om hem te helpen bij het verzamelen van de plundering na deze gebeurtenissen.
Achter hen zijn twee of drie van de eigenaren te zien, die met adelaarsogen, de voortgang van hun winsten bekijken: meedogenloos, hebzuchtig en gelukkig. En zonder de zorgen die de gezichten van hun slachtoffers doen samentrekken en vervormen, “ze lachen en lachen en moorden met een glimlach.” Hun aandacht is altijd gericht op de Punters (of spelers). Ze praten en delen hun snuiftabak met hen, vergeten niet de eerlijkheid van het spel uit te leggen, en de grote verliezen die ze hebben geleden.
Terwijl de ogen van de vreemdeling stralen, en zijn hebzucht wordt gestimuleerd door een overvloed aan geld dat over de tafel vliegt en in het midden wordt opgestapeld, komen zijn zintuigen in harmonie met zijn verlangen en hoop. Mede door de invloed van sterke wijnen, likeuren en dergelijke waarmee hij onophoudelijk wordt gepaaid door de dienstige obers. In de overtuiging dat zijn Midas-aanraking alles in goud moet veranderen, gaat onze vreemdeling stoutmoedig op avontuur.
In negen van de tien gevallen is hij succesvol tijdens zijn eerste nachtelijke spel. En in het licht van zijn denkbeeldige geluk verliest hij de waarde uit het oog, die hij eerder gewend was te geven aan zijn goede geld. Hij wordt overvloedig in zijn uitgaven, in de overtuiging dat een half uur ‘Rouge et Noir’ spelen alles zal goedmaken. En hij zegent de uitvinder van het spel dat hem verzekert met alle vooruitzichten op onbeperkt fortuin.
Na een paar dagen, of hoogstens weken, wordt hij overtuigt van zijn hersenschim-achtige kastelen, als armoede, minachting en vernietiging hem aanvallen met al hun verschrikkingen. Het gebeurt niet zelden dat mannen die eens, onafhankelijk en op hen neerkijkend, naast de eigenaren van deze tafels stonden, de volgende dag verplicht waren hen geldelijke hulp te vragen en de vernedering van een weigering te ontvangen.
Meer over de geschiedenis van alles wat met gokken te maken heeft? Waarschijnlijk vind je onze artikelen over de
geschiedenis van blackjack en kansberekening ook interessant. Heb je je wel eens afgevraagd hoe gokkasten ooit begonnen, of waar speelkaarten nu eigenlijk vandaan komen? Ontdek het in onze geschiedenisartikelen!
Een ander blijvend interessant onderwerp voor iedere casinoliefhebber: Las Vegas. In dit artikel lees je alles over het ontstaan van deze gokhoofdstad.
Verder lezen over gokkers, gokverslaving en casino's? Bekijk dit artikel met leestips! We hebben de beste boeken voor jou als casinoliefhebber verzameld, zowel Engels- als Nederlandstalig. Een aantal van deze boeken zijn bovendien verfilmd, perfect voor een luie zondagmiddag!
