Bij hun streven naar maximale winst zoeken gokkers naar betere strategieën en nieuwe informatie. Mensen met een gokprobleem en gokverslaafden doen dat veel minder. En zij houden veel meer vast aan herhalen van acties die hen in het verleden tot succes brachten. Dat ontdekten de wetenschappers Jan Peters, Anton Whieler en Karima Chakroun bij hun onderzoek.
Ze rapporteerden hun resultaten twee jaar geleden al. Maar onlangs brachten ze hun verslag opnieuw uit in een tijdschrift voor neurowetenschappen. Want in meerdere landen is probleem gokken weer volop in de aandacht. Bijvoorbeeld in Engeland, waar tijdens de Covid-19 pandemie het aantal verslavingen onder jongeren toenam.
Wij vinden het vooral interessant dat probleemgokkers anders spelen dan recreatieve gokkers. Dat is toch opmerkelijk. Volgens Anton Wiehler speelt hier waarschijnlijk dopamine een rol. Dat is de neurotransmitter (signaalstof) in de hersenen die we al bij eerdere onderzoeken tegenkwamen. En die we in de volksmond vooral kennen als beloningshormoon.
Ongeveer één procent van de mannen in landen met een gokcultuur heeft een gokprobleem. Dat is overigens een probleem dat sinds enige tijd een stoornis wordt genoemd, dat is opgenomen in het handboek van psychiatrische afwijkingen. In dat boek wordt het vergeleken met verslavingsgedrag.
We zagen in eerdere artikelen op OnlineCasinoGround al dat wetenschappers bij verslaving denken aan het dopaminesysteem in de hersenen. Tijdens het gokken geeft het beloningssysteem van de hersenen meer dopamine af. Omdat dopamine belangrijk is voor de controle en planning van acties, heeft het invloed op leerprocessen. Dat speelt met name een rol bij strategische leerprocessen, zoals bij gokken.
Peters, Wiehler en Chakroun vinden probleemgokken interessant. Vooral omdat de verslaving niet door een externe stof komt, zoals bij het innemen van alcohol en verdovende middelen, maar door een activiteit.
De biologie-psychologen bekeken bij hun onderzoek hoe gokkers hun acties plannen om een zo hoog mogelijke winst te behalen. Met andere woorden, hoe ze hun beloningen maximaliseren. Het zou inzicht moeten geven in hoe bekrachtigingsleren werkt.
De deelnemers moesten daartoe kiezen tussen al bewezen of nieuwe opties om zoveel mogelijk te winnen. Tijdens het kiezen gebruikten de onderzoekers apparatuur om de hersenactiviteit van de deelnemers te meten. Daarbij keken ze vooral naar de hersengebieden die belangrijk zijn voor het verwerken van beloning en het plannen van acties.
Om uiteindelijk te kunnen constateren dat probleemgokkers anders spelen moesten die dwangmatige gokkers deel uitmaken van de deelnemers. De onderzoekers selecteerden daartoe 16 gokverslaafden en 7 probleemgokkers, allemaal mannen. De meesten waren ook rokers, maar hadden geen alcohol- of drugsverslavingen. Dat werd gecontroleerd met een urinemonster.
Naast deze groep van 23 vormden ze een even grote groep deelnemers met recreatieve gokervaring. Deze werden zodanig geselecteerd dat een groep ontstond die qua leeftijd, opleiding en dergelijke overeenkwam met de andere groep.
Om zeker te zijn van twee te onderscheiden groepen moesten de deelnemers ook een vragenlijst invullen. Deze lijst, ‘Kurzfragebogen zum Glücksspielverhalten', is ooit opgesteld om probleemgedrag van gokkers te herkennen.
Er zijn in het verleden diverse methoden ontwikkeld om onderzoek te doen naar exploratie, dat is een actief onderzoeken van nieuwe situaties. Een daarvan is vastgelegd in een verslag van Nathaniel Daw en zijn team in 2006. Deze methode, de ‘vierarmige bandiet’, is door Peters, Wiehler en Chakroun gebruikt bij hun onderzoek. Ze veranderden daarbij enkel de fruitfiguren voor gekleurde kaders.
De methode bestaat uit besluitvormingstaken die vergelijkbaar zijn met slot machines. Bij elke beurt zijn er vier opties, waarbij de winsten geleidelijk veranderen. Je kunt daarbij als deelnemer/speler verschillende strategieën toepassen. Dat kan bijvoorbeeld de hoogste winst van de laatste beurt zijn. Maar ook een keuze waarbij de winstkans het meest onzeker is, maar die wel meer winst mogelijk maakt.
De 46 deelnemers wonnen ongeveer evenveel geld en vertoonden ook allen een zeker onderzoek naar winstmaximalisatie. De groep gokkers deed dat echter veel minder uitgesproken dan de controlegroep van recreatieve gokkers. Dat bleek onder andere uit de metingen van hersenactiviteit en veranderingen in hersengebieden.
Bij eerdere studies hadden onderzoekers al geconstateerd dat dopamine het verschil in manier van gokken veroorzaakt. Dat gebeurde bij enkele studies door het laten innemen van een chemische stof die het dopamineniveau verhoogt. Een echt bewijs dat dopamine een rol speelt bij het verminderen van onderzoek naar nieuwe strategieën is daarmee echter niet aangetoond.
Dat bewijs is een van de redenen waarom Peters, Wiehler en Chakroun hun onderzoek willen vervolgen. Bovendien kunnen ze dan bijvoorbeeld kijken of de verandering in besluitvorming bij gokkers een risicofactor is of juist een gevolg van veel gokken.
Het verslag van het onderzoek ‘Attenuated directed exploration during reinforcement learning in gambling disorder’, van Peters, Wiehler en Chakroun uit 2019 (pdf). De heruitgave verscheen in ‘Journal of Neuroscience’.
De vierarmige methode zoals beschreven in ‘Cortical substrates for exploratory decisions in humans’, door Daw ea in 2006 (pdf).
29 maart 2021
