We vonden een oud boekje, een inleiding in statistiek. Het boekje van Thomas R. Knapp heeft als titel ‘Learning Statistics Through Playing Cards’. Statistiek leren aan de hand van een spel kaarten. Voor een gokker en een beginner in statistiek zal dat een interessante invalshoek opleveren. Want kennis van statistiek is handig voor een gokker.
Enige kennis van statistiek hoort, evenals kansberekening, tot de bagage van serieuze gokkers. Ze kunnen daardoor betere beslissingen nemen, met name bij weddenschappen. Daarbij gaat het over het voorspellen van uitkomsten van bijvoorbeeld sportweddenschappen.
Het gaat dan bij statistiek over bijvoorbeeld het analyseren van historische gebeurtenissen en de huidige prestaties van een team of speler. Daardoor krijgt de gokker beter inzicht in de kansen op succes en de mogelijke uitkomsten. Hij of zij kan hierdoor de grootte van de inleg beter afstemmen op de kans op winst.
Uiteindelijk blijft het spel ondanks gebruik van statistiek natuurlijk een gok. Maar wel veel meer een gok op basis van kennis en argumenten.
Thomas R. Knapp gebruikt het kaartspel als hulpmiddel bij de uitleg van statistiek. Een kaartspel is een duidelijk geheel van 52 kaarten. Die kaarten zijn ondergebracht in vier sets van elk 13 kaarten, waarbij ook een onderscheid bestaat tussen twee kleuren en kaarten met een getal of een plaatje.
In minder dan 98 pagina’s leidt Knapp de lezer langs diverse fenomenen van de statistiek. Te beginnen met uitleg over de belangrijkste begrippen, zoals populatie, variabelen en meting. Daar blijkt al direct het nut van het kaartspel.
De verzameling van 52 kaarten heet in de statistiek een populatie. De onderscheidende kenmerken (kleur, sets, plaatje etc) noemen statistici variabelen. De waarden van de variabelen heet een meting of waarneming.
Op een geleidelijke manier duikt Knapp steeds dieper in de statistiek. Waarbij hij de kaarten als kapstok bij zijn uitleg gebruikt, maar ook met meer alledaagse voorbeelden komt. En met bij elk hoofdstuk oefeningen, waarvan hij de antwoorden aan het eind van het boek beantwoord.
Bij Knapp is het kaartspel een hulpmiddel. Maar kun je ook statistiek leren door kaartspellen. Oftewel op een leuke en praktische manier, spelenderwijs statistiek leren, door een kaartspel te spelen. Volgens sommige wiskundigen is dat inderdaad mogelijk. Je moet dan vanzelfsprekend wel meer doen dan alleen het spel spelen.
Een regelmatige spelers gaat bijvoorbeeld bij poker en blackjack haast vanzelf verschillende mogelijke uitkomsten analyseren. En dan is hij of zij statisch bezig. Want statistiek bestaat uit methoden om gegevens te verzamelen en analyseren.
Bij poker gaat het om het beoordelen van de kans op het krijgen van een bepaalde combinatie kaarten, zoals een flush of straight. Na de (statistische) beoordeling kan de speler beslissen verder te spelen of te passen. En bij blackjack gaat het om de kans op het krijgen van een bepaalde totale kaartwaarde, bijvoorbeeld 21.
Door kaartspellen zal de statistische vaardigheid dus verbeteren. Maar beter is het al enige kennis van statistiek te hebben. Niet alleen om beter te gokken. Het helpt ook in het dagelijks leven. Bijvoorbeeld bij het begrijpen en beoordelen van beweringen en bewijs in de media.
Dat is de grote waarde van het boekje van Knapp volgens recensenten, bij het uitkomen van ‘Learning Statistics Trough Playing Cards’ in 1996. Wetenschappers, journalisten en anderen gebruiken immers vaak statistiek, in de vorm van tabellen en grafieken, om geloofwaardigheid te verkrijgen en te beïnvloeden. Met enige kennis van statistiek kan een lezer die informatie beter beoordelen en wellicht zelfs de onjuist conclusies ontdekken.
Wij zijn vanzelfsprekend het meest geïnteresseerd in statistiek rond gokken. Daarbij is het ook leuk even te kijken naar roulette. Volgens sommigen kan statistiek daarbij ook een rol spelen. Anderen beweren dat het bij roulette hooguit om kansberekening gaat. Het lijkt vooral een kwestie van definities.
Bij roulette gaat het om het voorspellen waar het balletje in een vakje op het roulettewiel zal landen. Elke worp geeft een geheel nieuwe kans, of zoals weleens wordt gezegd, ‘het balletje heeft geen geheugen’. Het is daardoor vrijwel altijd onzin wat wordt verteld over winnen door statistieken bij roulette.
Toch zijn er mensen geweest die statistieken bijhielden om te kunnen winnen. Door bijvoorbeeld de uitkomsten op te schrijven ontdekten ze een afwijking in het roulettewiel. Hierdoor konden ze min of meer voorspellen in welke gebied van het wiel het balletje zou gaan vallen.
Het woord kansberekening viel hierboven. De woorden statistiek en kansberekening worden soms door elkaar gebruikt. Ze zijn nauw verwant, maar er is wel verschil. Kansberekening houdt zich bezig met het in getallen uitdrukken van onzekerheid en het berekenen van kansen. Het gaat dus om het analyseren van de kans dat iets gebeurt. De wiskundige gebruikt daarbij vaak formules om met getallen de kans te berekenen.
Statistiek houdt zich bezig met het verzamelen en analyseren van gegevens, en er conclusies uit trekken. Het gaat daarbij om het verkrijgen van informatie uit beschikbare gegevens. Een statisticus berekent daarbij bijvoorbeeld gemiddelden, standaardafwijkingen en dergelijke.
Statistiek en kansberekening verschillen dus vooral in doel. Ze werken wel samen. Bij statistiek kan iemand een kansberekening gebruiken bij het interpreteren van gegevens. Al is het maar om een idee te testen. En kansberekening is vaak gebaseerd op gegevens die zijn verzameld met statistische methoden.
Het boekje van Thomas R. Knapp is leuk omdat hij een kaartspel, een van de oudste gokattributen, gebruikt. Inhoudelijk volgt hij ook een logische weg. Maar het oude boekje zal niet gemakkelijk verkrijgbaar zijn en het is bovendien in het Engels. Gelukkig zijn er meer boeken die een goede inleiding zijn tot de fundamentele concepten en technieken van de statistiek.
Ze volgen vaak dezelfde weg als Knapp. Daarbij gaat het allereerst om kennis van de basisbegrippen, waarvan we er hierboven al enkele noemden. Hoe iemand gegevens kunt verzamelen is een volgende bestudering waard.
In een eerder bericht schreven we al dat gokkers daar creatief in kunnen zijn, om tot betere resultaten te komen. Zoals William Benter deed. Hij bedacht rond paardenraces extreme informatiebronnen (gewicht van de jockey, voer van het paard) waardoor zijn voorspellingen steeds nauwkeuriger werden. En zo won hij miljoenen en werd bekend als een van de beste gokkers ter wereld.
Het kan dan ook handig zijn te weten hoe je snel informatie haalt uit gegevens. Bijvoorbeeld door steekproeven. Bij een sportweddenschap kun je vooruit werken, en eerdere resultaten van wedstrijden analyseren. Maar wanneer snelheid is geboden, bijvoorbeeld aan de pokertafel kunnen zulke statische technieken de gokker aan een voorsprong helpen.
30 april 2023
