Het leuke van recente onderzoeken is dat ze beter aansluiten bij de huidige tijd. Zoals het idee van een persoonlijke goklicentie. Dat onderzochten ze in Scandinavië.
Recente onderzoeken verwijzen nog regelmatig naar achterhaalde onderzoeken uit het verleden. Ze gebruiken echter wel de huidige gokactiviteiten en alles daar omheen. Die is immers in korte tijd enorm veranderd. De spellen en hun regels zijn wellicht nog grotendeels hetzelfde. Het aantal spelers, het aanbod spellen en dergelijke namen wel toe. Ook de onderwerpen van recent onderzoek sluiten daar op aan. Zoals dus het idee van een persoonlijke goklicentie.
De onderzoekers wijzen allereerst naar de twee petten van de overheid. Gokinkomsten vormen een interessante bron om de staatskas te vullen. Aan de andere kant moet de overheid haar burgers beschermen. Dat geeft een belangenconflict zoals die bijvoorbeeld ook bestaat bij alcohol en roken, met negatieve gezondheidaspecten tegenover inkomsten uit accijnzen.
De afgelopen jaren begonnen veel overheden een vergunningensysteem voor aanbieders van gokactiviteiten, of ze pasten een bestaande licentievorm aan. Daarbij behielden veel Europese overheden ongeveer 20% van hun monopolie. Was het niet in casinospellen, dan op zijn minst in loterijen.
De verantwoordelijkheid voor beschermen van burgers, in dit geval gokkers, legden ze bij de exploitanten. Daarbij werden de regels voor bescherming vastgelegd in de afgegeven licentie. Bij één van de maatregelen, bij ons ondergebracht in Cruks, moet de gokker zelf zijn gokgedrag controleren. Met andere woorden, het verantwoord gokken ligt daar bij de individuele gokker.
Bij die zelfregulering komt de dubbele rol van de overheid ook nadrukkelijk om de hoek kijken, volgens meerdere onderzoekers. De overheid wil immers de schade door probleemgokkers beperken, maar die brengen juist het meeste geld in het overheids-laatje.
Een afspraak vooraf, zoals Cruks, is in andere landen al uitgebreid getest en het kent vele voorgangers. In Austalië en Noorwegen houdt zo’n afspraak bij slot machines bijvoorbeeld in dat een speler zijn maximaal te besteden inleg opgeeft en/of de tijd dat hij wil spelen. Er volgt een tijdelijke of permanente stop wanneer die is of zijn bereikt.
Vrijwel aan alle methoden van ‘afspraak vooraf’ (= ‘pre-commitment) kleven bezwaren. Of ze blijken eenvoudigweg niet te werken. In allerlei landen zijn daarvan voorbeelden. Meerdere gokkers spelen bijvoorbeeld verder op de kaart van een vriend of familielid. Hierdoor ontdekte een onderzoeker overigens dat de schade van probleemgokken veel groter is dan gedacht. Eén verslaafde gokker kan wel tot zeventien slachtoffers maken voor zijn gokgedrag wordt gestopt.
Er zijn meer voorbeelden van fraude door spelers bij de voorlopers van Cruks-achtige zelfregulerende systemen in diverse landen. De belangrijkste conclusie is daarbij dat het zelfregulering werkt als de controle erop goed is. Daartoe moeten methodes vooralsnog regelmatig worden aangepast. En dat kan, evenals beter controle, alleen als de overheid serieus meewerkt.
In Skandinavische landen, maar bijvoorbeeld ook in meerdere Australische staten en Canadese provincies, is al veel geëxperimenteerd met zelfreguleringssystemen. In vrijwel alle gevallen liep daarbij onderzoek mee of werden resultaten naderhand bekeken.
Eén van de onderzoekers die meerdere onderzoeken deed naar zelfregulering is Janne Nikkinen. Hij werkte onder andere mee aan het boek ‘Setting Limits’. Dat boek met als ondertitel ‘gokken, wetenschap en openbaar beleid’, bespreekt alle facetten van zelfregulering en interventie (tussenkomst van persoon of organisatie met een handeling om een specifiek doel te bereiken).
Janne Nikkinen is een van onderzoekers die denkt dat controle het best gerealiseerd kan worden met een persoonlijke goklicentie. Vanzelfsprekend bekeek hij daartoe eerst alle conclusies uit voorgaande onderzoeken naar zelfregulering. De beperkingen en nadelen van bestaande systemen nam hij mee om uiteindelijk te concluderen dat een persoonlijke goklicentie mogelijk de enige oplossing is.
Zo’n persoonlijke goklicentie zou een document kunnen zijn zoals een rijbewijs of een wapenvergunning, die aan een individu is gekoppeld. Belangrijk om enkele specifieke nadelen te ondervangen is dat de licentiehouders (gokexploitanten) gegevens mogen uitwisselen. Bijvoorbeeld om te voorkomen dat een speler, die zijn opgegeven limiet heeft gehaald bij een casino, eenvoudig bij een ander casino verder speelt.
In sommige landen is zelfregulering (nog) gekoppeld aan specifieke spellen; in Noorwegen bijvoorbeeld aan slot machines. Een persoonlijke goklicentie is vanzelfsprekend alleen zinvol als het alle kansspelen dekt.
Zo blijken uit het onderzoek van Janne Nikkinen (voorlopig) nog allerlei mitsen en maren te zitten aan het instellen van een persoonlijke goklicentie. Een belangrijk bezwaar, waar echter de financiële wereld al min of meer een oplossing heeft, is het probleem van privacy.
Een belangrijk probleem is ook de uitwerking van het idee van persoonlijke goklicentie. Want je kunt de licentie voor iedereen beschikbaar maken, zoals een paspoort. Of je kunt er vaardigheidseisen aan hangen, zoals bij een rijbewijs.
Meerdere schrijvers en onderzoekers zijn voorstander van een persoonlijke goklicentie waar een bepaalde gokbekwaamheid en/of kennis vereist is. Twee schrijvers, Morse en Goss, wijzen op een andere mogelijke restrictie in hun boek ‘Governing fortune’. In een wet uit 1877 in Nevada staat dat gokken verboden is voor mensen met schulden en mannen die kostwinner zijn van een gezin.
De hoogleraren Morse en Goss wijzen in hun boek uit 2010 overigens al op allerlei andere haken en ogen rondom persoonlijke identiteitsbewijzen. Die gelden volgens Nikkinen ook bij het invoeren van een persoonlijke goklicentie. Bijvoorbeeld hoe om te gaan met iemand die schulden heeft, betalingsachterstanden heeft bij een overheidsorganisatie of een uitkering heeft.
Een persoonlijke goklicentie, in de vorm van een gokvaardigheidsbewijs of gokpaspoort, zal er dus niet snel zijn. Het blijft voorlopig bij de beperkingen van zelfregulering via Cruks. En bij maatregelen die de overheid bedenkt, ondanks de twee petten.
In Noorwegen overweegt men echter wel al een experiment met een meer individuele benadering. Het laatste woord is er dus nog niet over gezegd.
26 februari 2023
