De recente aankondiging van staatssecretaris Struycken over een fundamentele koerswijziging in het kansspelbeleid roept de vraag op of deze maatregelen daadwerkelijk bijdragen aan de bescherming van spelers, of dat ze vooral leiden tot onrealistische en contraproductieve beperkingen. Met name de verhoging van de minimumleeftijd naar 21 jaar en het verder inperken van gokreclames zijn problematisch. Maar misschien nog zorgwekkender is het plan om overkoepelende speellimieten in te voeren—een maatregel die niet alleen praktisch onhaalbaar is, maar ook een ernstige inbreuk vormt op de privacy van spelers.
Het is naïef te veronderstellen dat jongvolwassenen tussen 18 en 21 jaar plotseling geen interesse meer zouden hebben in gokken enkel door de wettelijke leeftijdsgrens te verhogen. Deze leeftijdsgroep bevindt zich in een fase van exploratie en risicogedrag. Als legale gokmogelijkheden worden afgesloten, zoeken zij waarschijnlijk hun toevlucht tot illegale platforms zonder toezicht of consumentenbescherming. Onderzoek uit België laat zien dat de legalisering van online gokken niet leidde tot een afname van probleemgedrag. Integendeel, het aantal spelers en probleemspelers steeg juist, wat suggereert dat regulering en begeleiding effectiever zijn dan een verbod. Door een groep jongvolwassenen volledig uit te sluiten, wordt hun gokgedrag niet gestopt, maar slechts verplaatst naar onzichtbare en oncontroleerbare markten.
Gokreclames zijn niet alleen bedoeld om spelers te verleiden, maar ook om ze te informeren over het legale aanbod. Zonder zichtbaarheid van legale opties ontstaat er een gevaarlijke situatie waarin consumenten per ongeluk bij illegale aanbieders belanden. Dit is niet slechts een theoretisch risico—de Kansspelautoriteit heeft al eerder gewaarschuwd dat het beperken van reclame ertoe kan leiden dat spelers zich naar illegale goksites begeven, waar geen bescherming is tegen verslaving of fraude. Het reguleren van reclame zou daarom moeten gebeuren met verstand, niet met een bot verbod. Gerichte reclame met strikte voorwaarden is een veel effectievere manier om consumenten te beschermen dan een volledig verbod dat enkel de legale online casino's treft.
Misschien wel het meest controversiële voorstel in de nieuwe koers is de invoering van overkoepelende speellimieten. Het idee is dat spelers niet langer per aanbieder limieten instellen, maar dat er een centraal systeem komt dat alle speeltegoeden en verliezen bijhoudt, ongeacht bij welke aanbieder iemand speelt. Dit roept enorme juridische en praktische bezwaren op.
1. Privacy en AVG
Een centrale database die alle goktransacties van spelers verzamelt, druist regelrecht in tegen de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG). Het opslaan van zulke gedetailleerde gegevens over individueel gokgedrag—waarbij bedragen, speelfrequentie en verliespatronen worden vastgelegd—is een inbreuk op de persoonlijke levenssfeer. Dit zijn uiterst gevoelige gegevens die bij een datalek desastreuze gevolgen kunnen hebben (Autoriteit Persoonsgegevens).
2. Technische en juridische obstakels
Zelfs als een dergelijk systeem juridisch haalbaar zou zijn, rijzen er grote vragen over de technische uitvoering. Hoe worden limieten gehandhaafd? Wat gebeurt er als een speler tegelijk op meerdere platforms speelt? Hoe wordt misbruik van persoonsgegevens voorkomen? De implementatie van zo’n systeem zou niet alleen complex en kostbaar zijn, maar ook vatbaar voor fouten en fraude.
3. Draagkrachttoets: Van instrument naar verplichting?
De draagkrachttoets, waarbij aanbieders controleren of een speler financieel in staat is om bepaalde bedragen te verliezen, is op dit moment al onderdeel van de zorgplicht van gokbedrijven. Maar in de praktijk wordt dit nu nog grotendeels risicogestuurd toegepast: pas bij opvallend spelgedrag moeten aanbieders ingrijpen en een beoordeling maken. Dat is momenteel bij het verhogen van de netto stortingslimiet.
Wat de overheid nu voorstelt, lijkt een uitbreiding van deze toets naar een verplicht centraal systeem, waarin iedere speler structureel wordt beoordeeld. Dit betekent dat spelers straks mogelijk standaard financiële gegevens moeten overleggen om toegang te krijgen tot bepaalde speellimieten. Dit roept grote vragen op: hoe ver mag een overheid gaan in het reguleren van iemands bestedingspatroon? En wordt de privacy van spelers hiermee niet onnodig ingeperkt?
De kansspelwetgeving is altijd gebaseerd geweest op het principe dat spelers zelf verantwoordelijk zijn voor hun speelgedrag, binnen redelijke grenzen. Een alomvattende controle, waarbij gokkers in feite financieel worden doorgelicht voordat ze mogen spelen, is een stap richting een vorm van financiële surveillance die verder gaat dan in vrijwel elke andere sector.
Hoewel de intenties achter de beleidswijziging begrijpelijk zijn, lijken de voorgestelde maatregelen eerder op politieke symboolpolitiek dan op goed doordacht beleid. Het verhogen van de minimumleeftijd sluit een groep spelers uit zonder hun gokgedrag daadwerkelijk te beïnvloeden, het reclameverbod duwt consumenten richting illegale aanbieders, en overkoepelende limieten zijn een privacyramp die juridisch nauwelijks houdbaar is. De draagkrachttoets is in de huidige vorm een nuttig instrument, maar de overheid moet oppassen om dit niet te laten verworden tot een verplichte financiële screening voor álle spelers. In plaats van spelers als onverantwoordelijke risicogevallen te behandelen, zou de overheid zich moeten richten op effectieve regulering, voorlichting en toezicht. Alleen zo kan men spelers écht beschermen zonder de deur open te zetten voor illegale alternatieven.
17 februari 2025 
