Aan het eind van de vorige eeuw kwam Francine Shapiro met de nieuwe psychotherapeutische behandeling EMDR. In de jaren daarvoor had ze het ontdekt en uitgewerkt tot een methode. In het begin voor de behandeling van posttraumatische stressstoornis (PTSS). Dat kennen de meeste mensen vooral uit de verhalen van oud-militairen met traumatische oorlogservaringen.
Maar PTSS kun je ook krijgen van allerlei andere vervelende ervaringen, zoals een scheiding, overlijden van een naaste en dergelijke.
Meerdere psychologen en andere hulpverleners denken tegenwoordig dat gokverslaving, evenals andere verslavingen, een gevolg is van een traumatische ervaring. Een aantal jaren wordt sindsdien ook, met steeds meer succes, EMDR gebruikt om gokverslaafden te helpen.
EMDR staat voor Eye Movement Desensitization and Reprocessing. Grof vertaald betekent het door oogbeweging ongevoelig maken en herstellen. De Amerikaanse psychologe Shapiro ontdekte tijdens een wandeling dat het heen en weer bewegen van haar ogen negatieve gedachten en herinneringen verminderde. Ze ging het onderzoeken.
Tijdens de eerste demonstraties gebruikte ze vooral oogbewegingen om patiënten af te leiden van negatieve gedachten. En van de emoties die samenhangen met de traumatische ervaringen. Bijna vanzelf begon de patiënt daarna de ervaring te verwerken en verminderde de emotie. Later kwamen er naast oogbewegingen ook aanrakingen en geluiden bij om af te leiden.
In meerdere demonstraties lukte het Shapiro in één sessie een psychisch probleem van jaren op te lossen. Ondanks dat overtuigende bewijs tegenover psychologen en psychiaters negeerden velen van hen de methode. Dat deden en doen ze nog altijd vooral omdat ze het niet konden/kunnen verklaren.
In veel andere landen, waaronder Nederland en omringende landen, wordt de EMDR-methode wel op grotere schaal gebruikt. Doordat elke aanbieder van EMDR cursussen zich wil onderscheiden is de methode wel uitgebreid, door wat sommigen ballast noemen.
EMDR is echter nog altijd een kortdurende behandeling, meestal tussen 8 tot 12 sessies. Doordat het vaak wordt gebruikt in combinatie met andere vormen van psychotherapie, en dus uitgevoerd door psychotherapeuten, is de duur van een behandeling afhankelijk van de aandoening.
In de praktijk blijkt EMDR daardoor soms ingewikkelder gemaakt dan nodig. En krijgen patiënten die de methode zelf inbrengen bij hun hulpverlener te horen dat het voor hen niet werkt. Er zijn echter ook mensen die het op zichzelf toepassen, iets waar Shapiro in haar boek ‘Getting Past Your Past’ zelf op zinspeelde. De ondertitel van het boek luidt ‘Take Control of Your Life with Self-Help Techniques’.
Er zijn ook onderzoekers en psychiaters die bij EMDR een overeenkomst zien met bijvoorbeeld de rapid eye movement (REM). Dit is de snelle oogbeweging aan het eind van een slaapcyclus en volgens sommigen is het de droomperiode. Maar wellicht is REM ook het moment dat de hersenen, kleine traumatische, ervaringen van de voorgaande dag(en) verwerken.
Volgens allerlei onderzoeken worden met EMDR allerlei goede resultaten behaald. Met name bij PTSS. Maar ook bij patiënten met depressie, fobieën en angst blijkt de EMDR-methode effectief.
En het werkt ook bij verslavingen. Er zijn al goede resultaten bereikt. Met EMDR worden daarbij de onderliggende traumatische ervaringen aangepakt, die de verslaving hebben veroorzaakt of hebben bijgedragen aan de ontwikkeling ervan.
De onderzoeken naar EMDR bij diverse verslavingen zijn nog pril. De meeste richten zich op specifieke onderdelen. Die onderzoeken concluderen dat EMDR helpt bij het verminderen van het sterke verlangen dat verslaafden hebben naar hun onderwerp van verslaving (bijvoorbeeld iemand met gokverslaving naar gokken).
EMDR zou volgens meerdere onderzoeken ook het omgaan met emoties verbeteren en het beheersen van impulsief gedrag. Bovendien vermindert het de angst en stress die verslaafden vaak ondervinden als ze stoppen met gokken, drugs of een andere verslaving.
EMDR kan een gokverslaafde dus helpen. Momenteel zal EMDR daarbij vooral een aanvulling zijn bij andere behandelingen. Maar er komen steeds meer EMDR-therapeuten die zich hebben gespecialiseerd in verslavingen. Zij kunnen een behandelplan opstellen, afgestemd op de wensen en behoeften van een individueel persoon.
Er zijn tientallen boeken verschenen over EMDR. Daarbij zijn ook boeken die zich specifiek richten op EMDR en verslavingen. Bijvoorbeeld ‘Rewiring the Addicte Brain’. Psycholoog Laurel Parnell vertelt daarin hoe ze EMDR gebruikt in haar praktijk, omdat ze niet of zo min mogelijk met farmaceutische producten wil werken.
Het genoemde boek van Shapiro is in het Nederlands verschenen onder de titel ‘Je verleden voorbij’. Er zijn echter meer boeken over het zelf gebruiken van EMDR. Hierbij gaat het om kleine, alledaagse problemen. De schrijvers raden aan bij psychische stoornissen altijd contact op te nemen met een ervaren (EMDR)-hulpverlener.
Een interview met Francine Shapiro over EMDR (pdf)
Bekende onderzoekers naar ‘Eye Movement Desensitization and Reprocessing' en verslaving zijn Michael Hase, Christopher Lee en Ana M. Gomez (niet te verwarren met Alicia Valiente-Gomez).
16 april 2023
