Sheldon Adelson, ‘s werelds rijkste gokbaas
3 november 2020
Sheldon Adelson behoorde lange tijd tot de drie rijkste ondernemers van Amerika. Daarna zakte hij onder de jonge computerjongens, supermarkt-erfgenamen en Wallstreet-boefjes. Het maakt de 87-jarige Andelson niet uit. Hij kijkt terug op een mooi leven van kansen zien en kansen pakken.
Dat leven begint voor Sheldon Adelson op 4 augustus 1933 in Boston als derde kind in een arm, joods gezin. Zijn 33-jarige vader Arthur is taxi-chauffeur en zoon van een immigrant. Sheldon’s moeder emigreerde vanuit Wales en heeft een breiwinkel.
Het gezin woont in een eenkamerappartement op 44 Erie Street in Boston. Het is een arme buurt. Rijke bewoners in die straat bezitten 3 dollar (vergelijkbaar met 45 dollar nu). De ouders van Sheldon hebben nauwelijks geld. Hij droomt ervan een snoepwinkel te hebben.
Op zijn twaalfde gaat Sheldon Adelson werken. Van een oom leent hij 200 dollar. Dat geeft hem de mogelijkheid kranten te verkopen aan voorbijgangers op een hoek, anderhalve kilometer van zijn huis. Na een paar jaar heeft hij genoeg verdiend om een eerste snoepautomaat te kopen. Hij leent nog wat geld en begint als 16-jarige een snoepautomaten verhuurbedrijf. De echte snoepwinkel komt er uiteindelijk ook.
Hoe het met zijn snoepactiviteiten verder gaat is in nevelen gehuld. Duidelijkheid komt er weer als hij begin jaren vijftig in het leger gaat. Daar werkt hij als stenograaf voor de krijgsraad.
Na die militaire periode verhuist Sheldon Adelson naar New York. Hij werkt er als rechtbankverslaggever en studeert bedrijfskunde en onroerend goed aan de staatsuniversiteit. Geleidelijk begint hij zijn geld te investeren in vastgoed.
De indruk die we krijgen van Sheldon Adelson is ‘kansen zien, kansen pakken’. Dat doet hij al in zijn jeugdjaren en dat zet hij voort. Er volgt een periode waarvan hij zelf zegt, ‘ik deed 50 verschillende dingen, misschien wel meer. Ik ben er veel van vergeten’.
Hij is gestopt met zijn studie en gaat investeren in vastgoed. Vanuit zijn ervaring als verslaggever geeft hij daarnaast communicatie- en PR-advies aan bedrijven. Bij meerdere bedrijven laat hij zich betalen in aandelen. Later begint hij ook eigen bedrijven, soms met partners, waarbij hij zich vooral richt op nieuwe producten waarvoor hij een markt ziet.
Begin jaren zestig voorziet hij een behoefte aan appartementen in New York. Hij is inmiddels (mede)-eigenaar van tientallen bedrijven, van energiebedrijven tot dierenwinkels. ‘Ik was in die tijd al twee keer miljonair geweest, maar evenveel geld kwijtgeraakt’, zegt hij over de voorgaande periode. Voorzichtig begint hij aan het ombouwen van gebouwen naar appartementen.
Halverweg de zestiger jaren verkoopt Adelson de meeste aandelen en eigen bedrijven en gaat hij zich vrijwel volledig bezighouden met de appartement-ombouw. Het is een specialisme waarover hij alles wil leren. Daarnaast investeert hij nog wat in bedrijven, onder andere in 1970 in een uitgeverij van vakbladen.
Een jaar later gaat hij in Californië naar een conferentie en expositie over appartementen. Het blijkt georganiseerd door een tijdschriftuitgever. Die heeft er een hele schow van gemaakt. Sheldon Adelson ziet direct de mogelijkheden voor een van zijn eigen bladen, een computertijdschrift. In principe zijn daarvoor de lezers, artikelen en adverteerders vertaalt naar bezoekers, informatie en standhouders. Het wordt een computerbeurs, de Data Communications Conference and Exposition.
Drie jaar later verdelen na een meningsverschil zijn partners en Adelson de uitgeverij. Zij krijgen de tijdschriften en Adelson de computerbeurs. Hij verkoopt al zijn onroerend goed en bedrijfsbelangen, verhuist de beurs van Dallas naar Las Vegas en verandert de naam in Computer Showcase Expo. Zijn beurs trekt door het gehele land. Het zijn de gouden jaren voor beurzen.
Maar het grootste beurssucces ligt in Vegas. Sheldon Adelson vraagt zich op een dag af hoe dat komt. Wellicht kan hij dan het succes dupliceren naar andere steden. Hij ontdekt dat mensen ’s avonds na hun werk naar een show willen, en desnoods ook een conferentie of tentoonstelling. En ze willen daarna ’s nachts nog wat ontspannende entertainment en roulette en gokkasten op loopafstand van hun hotel.
In plaats van het vertalen van dat inzicht naar zijn beurs, koopt hij met enkele nieuwe partners casino’s. Of hij doet pogingen daartoe, zoals bij het Alladin casino. In 1987 probeert hij ook Sands te kopen voor 147 miljoen dollar, maar een Japanse investeerder biedt 10 miljoen dollar meer.
Een klein jaar later lukt het hem alsnog Sands te kopen, voor 20 miljoen minder dan zijn eerste bod. Hij krijgt met zijn aankoop niet alleen het casino en het hotel met 756 kamers, maar ook de 60 hectare onbebouwde grond daaromheen.
De Comdex, zoals de Computer Showcase Expo later wordt genoemd, is dan al uitgegroeid tot de ’s werelds belangrijkste computerbeurs. Om te zorgen dat ze controle houden over alle bedrijven verdelen Adelson en zijn partners hun aandelen van het beursbedrijf onder hun kinderen. Sheldon Adelson heeft twee geadapteerde zonen, Mitchell en Gary. Hij zet voor hen een trust op, in de hoop dat ze het bedrijf ooit van hem overnemen.
Daarna investeert Adelson in Sands. Hij maakt er een complex van met niet alleen een casino en hotel. Er komen winkels, restaurants en een theater in. Op de onbebouwde grond breidt hij uit met een congres- en expositiecentrum. Hij wil alles in één pand, in plaats van in één stad.
In de jaren negentig krijgt Sheldon Adelson voor het eerst te maken met tegenslagen. Er zijn rechtszaken met bouwers en ingehuurde medewerkers, zoals de bouwopzichter en de architect. Sandra, zijn vrouw, overlijdt aan kanker en zijn beide zoons blijken een hardnekkig drugsprobleem te hebben. De economie zit ook tegen. Banken gaan daardoor niet meer mee in zijn plannen.
Met Sands heeft Adelson in 1994 al vijf jaar verlies gemaakt. Zijn oudste zoon heeft een schuld van een paar miljoen en zo zijn er meer problemen die vragen om een oplossing. Adelson besluit de aandelen van zijn zoon terug te kopen en voorlopig minder aandacht te geven aan Sands. Hij koopt uiteindelijk in 1994 de aandelen van zijn zoons terug voor elk ruim 5 miljoen en geeft hun zus Shelley eenzelfde bedrag.
Een klein jaar later heeft Adelson geluk. Een Japans bedrijf wil de Comdex en alle overige beurzen kopen van Adelson en zijn partners kopen. Aan de verkoop houden ze 862 miljoen dollar over; Adelson had 60% van de aandelen en ontvangt ruim 500 miljoen.
Het eerste dat hij doet is het Sands afbreken. Hij bouwt tegelijkertijd een Expocenter met een oppervlakte van 1,2 miljoen vierkante meter. Het is het eerste particuliere congrescentrum.
Daarna begint hij aan een nieuw Sands casino en hotel. Het wordt een herdefiniëring van luxe voor Las Vegas. Elke kamer wordt een suite, het eten is van culinair niveau en er komt uitstekend amusement. De kamers worden wel duurder. ‘Rondom Vegas kosten hotelkamers 200 dollar of meer’, zegt hij daarover. ‘Terwijl ze in Vegas 50 dollar vragen omdat ze denken daarmee mensen naar het casino te lokken. Maar bezoekers willen meer, krijgen bij mij meer en zijn bereid daarvoor te betalen’.
Eind jaren tachtig had Adelson een afspraak met Miriam Farbstein-Ochshorn, een arts. Ze is gespecialiseerd in drugsverslaving. Sheldon Adelson heeft in die tijd al veel geïnvesteerd in onderzoek naar verslaving. Ze gaan daarin samenwerken. Een samenwerking die in 1991 ook leidt tot een huwelijk. Dat wordt voltrokken in Israël. Daarna volgt een huwelijksreis naar Venetië.
Daar ziet hij hoe hij zijn droom kan verwezenlijken. De droom van alles onder één dak en een thematisch project afleveren. Hij laat architecten, ingenieurs en ontwerpers overvliegen naar Italië. Ze krijgen de opdracht ’bekijk de romantiek en iconen van Venetië en kopieer het zo authentiek mogelijk’.
Later voegt hij daaraan toe ‘er moet een stadsplein komen, en een kopie van het Dogenpaleis en natuurlijk een waterweg met gondels voor bezoekers’. Later voegt hij er nog veel meer aan toe. Maar Sheldon Adelson begrijpt ook dat alleen bouwen van het grootste casino- en hotelcomplex niet voldoende is. Dus zorgt hij ook voor professioneel marketing- en management, haalt hij vijfsterren koks naar Vegas en huurt hij topattracties.
The Venetian komt in de plaats van de plannen voor het te herbouwen Sands. Vanzelfsprekend loopt hij bij zijn megaproject tegen allerlei problemen aan. Naast alle bouwvertragingen door rechtszaken, late afgifte van vergunningen en strijd met vakbonden is daar ook nog de concurrentie. Meerdere ondernemers zien dat de werkwijze in Vegas moet veranderen en ook zij gaan (ver)bouwen en zich meer richten op entertainment.
Tegelijkertijd met de bouw van The Venetian werken anderen aan grote projecten als het Bellagio, verbouwen ze hun casino-hotel tot een resort of plaatsen spektakelstukken zoals de vulkaan bij de Mirage. Het bouwtumult zorgt daarbij voor tegenwerking bij de plaatselijke overheid, die zich onder andere overvallen voelt door de vele zaken waar zij nu ineens controle op moet uitoefenen.
De tegenwerking kan Adelson echter niet meer stoppen. Ambitieus gaat hij verder met zijn plannen. Na de bouw van The Venetian werkt hij samen met hotelketens, zet casino’s op in andere steden, waaronder Macau, en brengt eigen bedrijven naar de beurs. Kort na de eeuwwisseling behoort Sheldon Adelson tot de drie rijkste Amerikanen.
Adelson staat dan al lange tijd bekend als filantroop, die vooral scholing- en verslavingsprojecten financieel ondersteunt. Hij behartigt ook de joodse zaak. Dat doet hij vanaf 2005 openlijk. Sheldon Adelson financieert met tientallen miljoenen joodse projecten en organisaties. Daarnaast betaalt hij mee aan campagnes van republikeins politici. Een paar weken geleden gaf hij nog 25 miljoen dollar aan de campagne van Trump.
Een tijdje terug deed hij de directie van diverse bedrijven al over aan anderen. Aan zijn eigen geadopteerde kinderen heeft hij daarbij niet veel. Een belangrijke taak ging naar Patrick Dumont, de schoonzoon van zijn huidige vrouw, die twee kinderen heeft uit een eerder huwelijk.
In 2001 constateerde zijn arts een zenuwaandoening bij Sheldon Adelson. Hij had er af en toe last van de afgelopen jaren. Sinds vorig jaar heeft hij, mede door de aandoening, een stap terug gedaan in de organisatie. Hij is zelden nog in het openbaar verschenen. Maar regelt nog steeds zijn belangen, nu wat meer op de achtergrond.
