Er zijn onderwerpen die steeds weer ter sprake komen. Bijvoorbeeld het onderwerp gokverslaving. We schrijven erover op OnlineCasinoGround. Het is een onderwerp bij casino’s als onderdeel van hun goklicentie, als het gaat om maatregelen ter preventie. De overheid komt er regelmatig op terug als er weer eens een onderzoek verschijnt met waarschuwingen en aanbevelingen.
Hieronder hebben we een aantal vragen over gokverslaving bij elkaar gezet.
Gokverslaving is een aandoening waarbij iemand niet kan stoppen met gokken. Dit ondanks de negatieve gevolgen die dit heeft of kan hebben op verschillende aspecten van de betreffende persoon. Enkele voorbeelden van signalen zijn:
Niet alle gokverslaafden tonen een van de bovenstaande signalen, oftewel gokproblemen. Dat brengt ons bij de volgende vraag.
Een gokprobleem verwijst naar de problemen die kunnen bestaan door het gokken. Het zijn de hierboven geschetste problemen, zoals financiële problemen en relationele problemen. Iemand heeft een gokprobleem als hij of zij regelmatig meer geld uitgeeft dan hij of zij zich kan veroorloven. Bij vaak ruzie hebben met de partner of anderen over het gokken is er ook sprake van een gokprobleem of als taken op het werk blijven liggen door gokgedrag.
Gokverslaving, ook wel pathologisch (= ontstaan uit ziekte) gokken genoemd, is een specifieke vorm van een gokprobleem en wordt beschouwd als een psychische stoornis. Het is daarom ook opgenomen in de DSM-5, het handboek voor het diagnosticeren van psychische stoornissen.
Een gokprobleem is dus een probleem dat voortkomt uit het gokken. Terwijl een gokverslaving een gokprobleem is waarbij een persoon onbeheersbaar gokgedrag vertoont, dat wordt beschouwd als een psychische stoornis.
We schreven daar al eens over. Maar hoe kijken onderzoekers naar de vraag. De meesten schrijven dat gokverslaving ontstaat door een combinatie van factoren waarbij verschillende oorzaken een rol kunnen spelen.
Bij oorzaken zijn dit enkele mogelijkheden die de kans op het ontwikkelen van een gokverslaving vergroten:
De mogelijke gevolgen van gokverslaving zijn bijvoorbeeld:
Gokverslaving kan dus door verschillende factoren ontstaan en het heeft ook verschillende gevolgen. Dat maakt behandeling lastig, waardoor vrijwel altijd wordt gekozen voor een combinatie van behandelmogelijkheden.
In een eerder artikel op OCG gaat het over therapeuten die stellen dat er eerst een probleem is, wat ze een onderliggend trauma noemen. Er speelt iets langdurigs als gevolg van een probleem (of trauma). Op een gegeven moment gebeurt er iets dat de druppel doet overlopen. Dat is de aanleiding. Er bestaat of wordt gezocht naar een uitvluchtmogelijkheid, even te ontsnappen aan de situatie. Dat kan gokken zijn, maar ook drugs of iets anders.
De theorie dat alle verslavingen voortkomen uit een onderliggend trauma is een terugkomend onderwerp onder hulpverleners, zoals psychologen en verslavingstherapeuten. Er is echter nog geen bewijs dat het geldt voor alle verslavingen.
Wel is bekend dat trauma een belangrijke risicofactor is voor verslaving. Mensen die een traumatische gebeurtenis meemaakten, zoals mishandeling, misbruik, verwaarlozing, kunnen inderdaad kiezen voor verdoving of ontsnapping. De gekozen manier kan leiden tot verslaving.
Maar dat geldt dus niet voor alle verslavingen. De hierboven genoemde oorzaken (bijv. biologische factoren) kunnen ook bijdragen. Bovendien spelen vaak meerdere factoren tezamen een rol.
Er zijn allerlei behandelopties beschikbaar. Daarbij kijken hulpverleners naar de individuele behoeften van de gokverslaafde en de ernst van de verslaving. Enkele mogelijkheden zijn psychotherapie, medicatie, steun- en praatgroepen en financiële begeleiding. In extreme gevallen is ook opname mogelijk in een kliniek.
Geen enkele behandeling werkt voor iedereen met gokverslaving. Een behandeling bestaat altijd een combinatie van behandelingsmogelijkheden, die dus zijn afgestemd op de persoon. Daarbij wordt echter altijd gewerkt met de bestaande situatie en de onderliggende oorzaken.
Bij het ontwikkelen van een gokverslaving spelen verschillende lichamelijke en psychologische processen een rol. Hulpverleners onderscheiden meerdere onderwerpen, zoals: stimulering van het beloningscentrum in de hersenen, de natuurlijke reactie van het lichaam op stress en grotere verslavingsgevoeligheid.
De lichamelijke reacties worden doorgaans beschouwd als gevolgen. Maar ze kunnen dus ook een factor zijn die meespelen in het complex van factoren dat tot een gokverslaving kan leiden.
Gokverslaving verschilt per land en cultuur. Dit hangt vooral samen met beschikbaarheid (zijn er veel mogelijkheden om te gokken), legaliteit (is gokken legaal of verboden) en sociale acceptatie van gokken (hoe denkt de maatschappij over gokken. Andere factoren die per land verschillen zijn bijvoorbeeld de aanwezigheid van behandelopties en aanwezigheid van actuele gegevens door onderzoek.
Door bovengenoemde factoren verschillen de aantallen gokverslaafden. Er zijn echter per land ook verschillen in de leeftijd, het geslacht, opleidingsniveau, maatschappelijke status, etniciteit en andere demografische kenmerken van gokverslaafden. Dit hangt dus ook samen met de genoemde factoren, en met bestaande culturele gokvoorkeuren. Dat laatste maakt bijvoorbeeld dat Japanners graag Panchinko spelen en Amerikanen de slotmachine hanteren.
In Nederland wordt in verhouding tot bijvoorbeeld Australië, de Verenigde Staten en Scandinavische landen weinig onderzoek gedaan naar en rondom gokverslaving. Bij beschikbare cijfers worden bovendien vaak gegevens meegenomen uit buitenlandse onderzoeken. Terwijl factoren en bijvoorbeeld gokgedrag per land verschilt.
In Nederland zijn cijfers bekend van enkele organisaties, zoals het Trimbos Instituut en het RIVM. Daaruit blijkt grofweg dat een of de vijf (80%) van de Nederlandse bevolking wel eens heeft gegokt en dat krap 1% van hen neigt naar verslavend gokgedag. Dat betekent dat ongeveer 100.000 Nederlanders een gokverslaving heeft.
Het gaat bij gokken dan om allerlei gokspellen. Loterijen worden in Nederland het meest beoefend, gevolgd door casinospellen. Sportweddenschappen zijn nog in opkomst. Online casinospellen worden steeds populairder. Daar voelen vooral jongeren in Nederland zich toe aangetrokken. Het risico van gokverslaving is onder hen daardoor groeiend.
In het algemeen nemen onderzoekers aan dat de kans op verslaving bij casinospellen het grootst is. Dit komt vooral door de snelheid van de spellen, de variatie in aanbod en inleg mogelijkheden. Dat leidt tot meer opwinding en sensatie, wat meespeelt bij de ontwikkeling van een gokverslaving.
Loterijen daarentegen zijn traag. Er is sprake van één spel, met weinig inleg mogelijkheden. Bovendien vinden trekkingen minder frequent plaats. Opwinding, sensatie en spelgenot zijn daardoor veel minder en daarmee ook de kans op verslaving.
Dat betekent echter niet dat de maatschappelijke schade minder is. Het aantal deelnemers aan loterijen is veel groter dan aan casinospellen. De kans op gokverslaving is bij loterijen kleiner en de gevolgen minder heftig. Het aantal verslaafden aan loterijen vormt echter een grote groep in verhouding tot verslaafden aan gokspellen.
Er zijn talrijke onderzoeken gedaan naar de verschillen in kans op verslaving bij casinospellen. Daaruit blijkt dat vooral bepaalde kenmerken van casinospellen de verslavingsgevoeligheid vergroten. De belangrijkste kenmerken die het verschil maken zijn spelsnelheid, beloningsschema en interactiviteit.
In het algemeen beschouwen onderzoekers bepaalde spellen als meer verslavend dan andere, door de eerder genoemde factoren spelsnelheid, beloningsschema en interactiviteit. Gokkasten worden daarom beschouwd als een van de meest verslavende casinospellen.
Geluids- en visuele effecten worden vaak ingebouwd om de aandacht te trekken, de opwinding te vergroten en meer. Dit draagt bij aan de verslavende eigenschappen van gokspellen.
Bij geluid kan het gaan om het vallen van munten, sirenes bij het winnen van de jackpot. De visuele effecten kunnen bestaan uit knipperende lichten, bewegend beeld (animaties) en dergelijke.
Er zijn meerdere onderzoeken gedaan naar de verslavende eigenschappen van gokspellen. Daarbij bleek onder ander dat verminderen van auditieve en visuele element de kans op verslaving vermindert.
Cruks is een zelfreguleringssysteem waarbij gokkers zichzelf kunnen uitsluiten van deelname aan gokspellen (kansspelen). Het doel daarbij is dat spelers hun gokgedrag kunnen controleren en daarmee de kans op gokproblemen en -verslaving verminderen.
Er zijn onderzoeken waaruit blijkt dat dit soort systemen werken en dus het aantal gokverslavingen verminderen. Maar er zijn evenveel onderzoeken die tonen dat zelfregulering niet of nauwelijks tot de gewenste resultaten leidt.
Kritiek over de systemen betreft vooral de toegankelijkheid voor spelers die zich willen aanmelden. Toegang tot de systemen blijkt ingewikkeld (oftewel niet begrepen) en/of omslachtig. Veel onderzoeken adviseren mede daarom regelmatiger evaluatie.
Ontkenning is een belangrijke reden waarom mensen met gokproblemen zich niet aanmelden bij zelfreguleringssystemen. In het algemeen zoeken veel gokkers zoeken geen hulp omdat ze hun gokprobleem ontkennen of bagatelliseren. Ze maken zichzelf wijs dat ze controle hebben over hun gokgedrag en zien geen reden zich van kansspelen uit te sluiten of hulp te zoeken.
Naast ontkenning spelen verder bovengenoemde zaken een rol bij het niet aanmelden bij een zelfreguleringssysteem. Zoals schaamte en angst voor identificatie als gokverslaafde. Op zijn minst leidt dat tot aarzeling bij het aanmelden.
Voor bovenstaande tekst is gebruik gemaakt van artikelen op OnlineCasinoGround, onderzoeken die daarbij al op OCG zijn geplaatst en andere onderzoeken.
21 mei 2023
