Het plezier van gokken en een tijdslot
7 juni 2021
Gokken is een breed begrip. Neem bijvoorbeeld de rijkaard die tegenwoordig rente moet betalen over zijn geld bij de bank. Hij of zij stort een flink kapitaaltje in een e-wallet en zegt, ‘ik gok erop dat ik met cryptomunten wel een positief rendement maak’. Gokken is eenvoudig iets doen waarbij de uitkomst niet helemaal zeker is. Met informatie en kansberekening kun je iets meer inzicht krijgen in het risico, maar er blijven altijd onzekere factoren.
Wij zijn natuurlijk vooral geïnteresseerd in gokspellen. Dat zijn meestal acties, in de zin van iets doen zoals in bovenstaande definitie, waarbij de uitkomst sneller bekend is. Het zijn spellen als roulette, waarbij je na je inleg binnen ongeveer een minuut weet wat je wint of verliest. Of spelen op een slot machine; daarbij is de uitkomst zelfs nog sneller bekend.
Zo’n spelletje spelen is leuk, juist vanwege dat snel bekend zijn van de uitkomst. Die korte tijd tot het resultaat bezorgt veel mensen een aangename spanning. Wanneer je zo’n spelletje samen met anderen speelt komt er ook een sociaal aspect bij. Dat maakt het spel voor sommigen nog aantrekkelijker.
Er zijn ook spelletjes waarbij je met kennis en vaardigheid de uitkomst enigszins kunt beïnvloeden. Denk aan poker en enkele andere kaartspellen. Dat geeft een derde aantrekkelijkheid aan gokspelletjes. Altijd blijft er echter onzekerheid bestaan over de uitkomst. Al is het bijvoorbeeld maar doordat er ineens een speler meedoet met meer kennis of geluk.
De meeste mensen spelen vanwege bovenstaande drie redenen, die we ook kunnen vertalen naar bijvoorbeeld: aantrekkelijke spanningsboog, gezelligheid en kennis- en vaardigheidsbevestiging. Uit talrijke onderzoeken blijkt dat die drie zaken voor de meeste spelers de belangrijkste reden zijn een gokspelletje te spelen. Ze spelen dus niet om het eventueel te winnen geld.
Geld of prijzen winnen hoort er wel bij. Maar vrijwel alle spelers zijn in staat hun kans daarop realistisch in te schatten. De kans op winst wordt eenvoudig meegenomen, maar die is vooral onderdeel van het plezier. Spelers genieten ervan als ze winnen, maar ze zijn even blij met een hoog aantal punten bij de slot machine.
Kunnen roepen naar vrienden ‘kijk eens, met tien euro begonnen en ik sta nu op 100.000 punten’ is immers veel leuker dan een extra zakcentje. En natuurlijk is er ook het bijzondere gevoel dat je hebt bij zoveel geluk. Dat het puntenaantal een half uur later waarschijnlijk anders ligt is geen probleem. De lol die je daarvoor had nemen ze je niet meer af.
En we hoeven niet per se zelf te winnen. We kunnen ons ook verplaatsen in de winst en het genot daarvan van anderen. Kijk maar hoe we genieten als ons favoriete sportteam wint of hoe we ook een beetje winnen als Max Verstappen als eerste over de finish gaat.
Helaas zijn er ook enkele spelers die niet (meer) bovenstaand plezier en genot ervaren bij gokspelletjes. Wanneer je, zoals wij, veel onderzoeksrapporten leest over allerlei zaken rondom gokken, worden een paar dingen heel duidelijk. Niemand weet hoeveel spelers er gokproblemen hebben. De aantallen en percentages liggen enorm uiteen. En niemand heeft een duidelijke definitie van een probleemgokker. Waardoor de term ‘probleemgokker’, gemakkelijk gebruikt (lees: misbruikt) kan worden door een belanghebbende (lees: psycholoog, hulpverlener en dergelijke).
In vrijwel alle onderzoeken zijn de aantallen gebaseerd op enkele gevallen die daarna worden omgeslagen naar een groter geheel. Soms is daar enige logica in te herkennen, maar meestal niet. De aantallen zijn gebaseerd op aannames die je niet verwacht van wetenschappers, hooguit van hoopvolle inkopers bij retailers. Als zij op dinsdag ineens, meer dan een normaal aantal, klanten hebben die vragen naar een bepaald product, hopen ze dat het er eind van de week tien keer zoveel vraag naar dat product zal zijn.
Bij definities van de probleemgokker is het nog erger. Die schieten echt alle kanten op. En ze zijn soms zo bizar dat zelfs Stephen King, met zijn onbeheerst absurdistische fantasie, het niet kan bedenken. Vervelend daarbij is dat ook talrijke gezelligheidsspelers bij die definities in het hokje probleemgokker worden geplaatst. Terwijl ze bijvoorbeeld eenvoudig een keer een weekje uit de band springen of op andere wijze hun gangbare spelpatroon doorbreken.
Het is vervelend omdat overheden deze gezelligheidsspelers, op basis van zo’n definitie, meenemen in hun besluitvorming. De onjuiste schatting van het aantal probleemgokkers geeft daarbij een schrikreactie. En de bevestiging dat het probleem urgent is en moet worden aangepakt.
Het lijkt door bovenstaande alinea’s wellicht dat we grote vraagtekens plaatsen bij onderzoeken rondom gokken. Dat is niet de bedoeling. We plaatsen kleine vraagtekens. Bijvoorbeeld bij, zoals we in eerdere berichten opmerkten, het feit dat de meeste onderzoeken in een laboratorium worden uitgevoerd. Zo’n geïsoleerde omgeving, met vaak onrealistische gokspel-opstellingen, geeft volgens ons nauwelijks een goed beeld van de werkelijke goksituatie.
De onderzoeken geven wel talrijke argumenten en invalshoeken die bruikbaar zijn. Daarbij is het goed niet vanuit de probleemgokker te denken, maar het juist om te draaien. Maar dat vinden wij, omdat we vanuit een positieve instelling naar spelers en spellen willen kijken. Niet starten met beren op de weg willen zien, want dan kom je er natuurlijk altijd wel een paar tegen. Ga je echter gewoon op pad, dan kom je er mogelijk eens een keertje een tegen.
Wanneer je naar de gewone gokker kijkt en heel veel onderzoeken leest, dan zie je een rode draad van gokgedrag. Die lijkt om te beginnen veel op het advies van het voedingscentrum, namelijk variatie.
Een gewone, gezond gokkende speler heeft variatie in zijn leven. Hij of zij speelt af en toe of regelmatig. Maar gaat ook met vrienden sporten of naar het café, volgt een programma op televisie, maakt tijd vrij voor sociale verplichtingen enzovoort. Een gokspelletje spelen is gewoon onderdeel van zijn leven.
Een ander ding is ‘patroon’. Een gewone gokker heeft geen vast gokpatroon in zijn leven. Hij speelt wanneer hij zin en tijd heeft. Wanneer er wel een vast moment is, bijvoorbeeld woensdag tussen 17.00 en 18.00 uur of zelfs elke dag om die tijd, is dat nog geen probleem. Wellicht is een gokspelletje voor zo’n persoon een ideale manier om zijn werkdag af te sluiten, te ontspannen en om te schakelen naar privé en vrijetijd. Zoals een ander wellicht een glas wijn drinkt. Pas als het vaste patroon moeilijk kan worden doorbroken, wordt het een probleem.
Tijd is een volgend fenomeen in de rode draad. Een gewone gokker speelt een bepaalde tijd. Dat kan een vooraf met zichzelf afgesproken tijd zijn. Maar meestal is het gewoon tot een volgende geplande activiteit of verplichting. Na goed lezen van de talrijke onderzoeken en onze praktijkervaring zit hier volgens ons de sleutel tot voorkomen van probleemgokken.
In de lol en spanning van een gokspel kan een speler zich in de tijd verliezen. Zoals allerlei mensen een televisieserie bingewatchen. Het eind van een aflevering roept vragen op die ze beantwoordt willen zien, dus kijken ze verder. Zo willen spelers ook de spanning van een spel vasthouden.
Niet helemaal ten onrechte vertalen veel onderzoekers dat naar geluk vasthouden, verlies goedmaken en dergelijke. Vaak zoeken ze het in het geld. Maar zoals we hierboven meldden, geld is nauwelijks een motief om een gokspel te spelen.
Veel adviezen gaan bij gokspellen tegenwoordig in de richting van geld-gerelateerde limieten. Dit om probleemgokken tegen te gaan. In de praktijk zal dat nauwelijks effect hebben, of anders gezegd het zal niet tot het gewenste doel leiden. Die conclusie trekken we na het lezen van talrijke onderzoeken en jarenlange ervaring met de praktijk van gokspellen.
Immers het bereiken van een geldlimiet kan al plaatsvinden na vijf minuten. Maar kan evengoed uren duren. Een normale, gezonde speler is in dat laatste geval waarschijnlijk al lang weer met andere dingen bezig. Terwijl de speler die verslavingsgevoelig is, of anderszins een gokprobleem heeft of kan opbouwen, doorgaat.
Een tijdslot is veel beter en meerdere onderzoekers adviseren dat ook. Het geeft een moment van bezinning die de meeste spelers even terugbrengt naar de dagelijkse realiteit. Naar het werk dat nog moeten worden afgemaakt, naar de vrienden die de speler ergens verwachten, naar die andere activiteit die de speler ook nog wilde uitvoeren et cetera.
Bij zo’n tijdslot kun je gebruikmaken van dezelfde technische mogelijkheden die ook bij geld-gerelateerde voorzieningen worden genoemd. De pauze voordat een speler verder kan spelen is dan bijvoorbeeld afhankelijk gemaakt van spelgedrag in de voorliggende periode. Maar kan ook rekening houden met het moment van de dag waarop wordt gespeeld.
