Loterijen bezorgd over financiële gevolgen slogan met betrekking tot risico’s
21 oktober 2023
Sinds april 2021 is het voor kansspelaanbieders verplicht om een nieuwe slogan te gebruiken. De verplichte slogan met betrekking tot risico’s kansspelen hoefde niet door loterijen gebruikt te worden. Deze mochten nog altijd ‘Speel bewust 18+ behouden, terwijl de rest van de gokbedrijven in de industrie de nieuwe slogan ‘Wat kost gokken jou? Stop op tijd’ toegepast hebben.
Mede door te lobbyen in de Tweede Kamer zouden de grote loterijen het voor elkaar gekregen hebben om de slogan niet te hoeven gebruiken. De reden was dat ze dachten dat de gokwaarschuwing negatieve gevolgen kon hebben voor de financiële inkomsten. Uit documenten die de NOS opvroeg via de Woo (Wet Open Overheid) bleek dat de Nederlandse Staatsloterij zich niet aan de verplichting hoefde te houden. Dat terwijl de nieuwe slogan sector breed uitgerold werd.
Tim Zuidgeest is consumentenpsycholoog en vind het niet gek dat er veel kritiek was op de oude slogan. Wanneer er ‘Speel Bewust’ staat, dan ligt de focus op het positieve. Maar bij een gokwaarschuwing is het belangrijk dat de focus op het negatieve komt te liggen. Volgens Zuidgeest werkt een slogan als ‘Wat kost gokken jou? Stop op tijd’ veel beter.
“De tekst moet opboksen tegen reclames die puur inspelen op jouw emoties. Stel, je laat een oudere vrouw zien die door het gokken in de problemen is gekomen: dat werkt beter om de negatieve effecten te benadrukken”, aldus Tim.
Volgens de kenner zal het effect van een gokwaarschuwing per persoon verschillen.
“Een mens heeft twee systemen: het eerste is het onbewuste emotionele systeem en het tweede is je rationele systeem. Reclames richten zich in de meeste gevallen op het eerste systeem: je onderbewustzijn slaat hierop aan. In 95 procent van de gevallen is het eerste systeem ook aan het roer.”
Zuidgeest vervolgt: “Een waarschuwingszin daarentegen legt contact met je tweede systeem, het rationele. Maar doordat het eerste systeem zo overheersend is, is zo'n waarschuwing eigenlijk een doekje voor het bloeden.”
“Met een beetje geluk zorgt een waarschuwing ervoor dat mensen minder snel geneigd zijn om een product te kopen of te gebruiken”, vervolgt Zuidgeest. “Een grote groep, die al weet dat het niet goed is, negeert het daarom actief. Maar als je het dus écht goed wilt doen, moeten zulke reclames verboden worden.”
Waarschuwingsteksten en afbeeldingen bleken wel effectief voor een bepaalde groep voor verslavende middelen als tabak en alcohol. Herman Beurmanjer, wetenschapper voor verslaving bij Novadic-Kentron TopGGZ.
“Daaruit blijkt dat het vooral werkt bij mensen die zelf nog niet roken of drinken. Door de teksten en plaatjes beginnen ze er niet aan of ze gebruiken het minder.”
Volgens Beurmanjer kan het ook voor gokken gelden, maar is het wel afhankelijk van hoe de boodschap gebracht wordt.
“Als we kijken naar ‘Speel bewust' en ‘Wat kost gokken jou? Stop op tijd', dan is de eerste heel ambivalent. Want wat is bewust spelen? Die laatste is een duidelijkere boodschap.”
Beurmanjer zegt dat het altijd een onderdeel moet zijn van een bredere interventie. De gokwaarschuwing alleen zal niet voldoende zijn. Om gokverslaving te voorkomen moeten mensen zich meer bewust worden van de risico’s dat gokken met zich meebrengt, net zoals bij roken en alcohol nuttigen.
Voor degenen die al gokverslaafd zijn, zullen slogans met waarschuwingsteksten niet werken, vervolgt Beurmanjer.
“De kern van een verslaving is controleverlies”, legt hij uit. “Je bent je er wel bewust van, maar je kunt niet zomaar stoppen. Tegelijkertijd heb je de illusie dat je wel die controle hebt en denk je dat – als je wilt – je er morgen mee ophoudt. Voor je gevoel ben je dus heel bewust bezig, maar dat ben je niet. Wat er dan nog op een verpakking of in een reclame staat, maakt dan minder uit.”
