Rationeel beslissen? Blijf kijken naar jezelf tijdens gokken en wedden
27 augustus 2022
Stel je gaat naar een supermarkt om jam te kopen. Je staat voor het schap en ziet ongeveer 20 verschillende smaken. Er zijn grofweg vier mogelijkheden: je kiest uit wat je op dat moment lekker lijkt, je kiest de smaak die je altijd neemt, je pakt een potje pindakaas of loopt door.
Psychologen kunnen een gedrag in de supermarkt verklaren of bij de keuze tussen de ruim 200 gokkasten van OnlineCasinoGround. Maar ze kunnen niet jouw gedrag in zo’n keuzesituatie voorspellen. Wellicht heb je inderdaad last van keuzestress, zoals zij dat noemen. Er zijn te veel mogelijkheden. Dat zorgt voor wat kortsluiting in je hoofd. Gevolg is dat je kiest voor je gewoonlijke smaak, uit een ander aanbod kiest of doorloopt.
Maar stel dat je er door je partner op uit bent gestuurd jam te kopen? Met dezelfde keuzestress kies je dan waarschijnlijk niet voor pindakaas. Je negeert het grote aanbod en pakt mogelijk gewoon een potje. Ok, volgens psychologen dan meestal onnadenkend eentje die in het midden staat of juist uiterst links of rechts.
En als je zeker weet dat je partner niet van gemberjam houdt, bedenk je op tijd dat je daarmee dus niet thuis moet komen.
Het kan ook zijn dat je partner vroeg of je specifieke jam wilde meenemen, bijvoorbeeld abrikozenjam. In de winkel blijkt die uitverkocht. Wat doe je? Laat je aankoop van jam helemaal zitten of koop je een andere smaak. En als je dat doet op welke gronden.
Er zijn nog veel meer mogelijkheden te bedenken rondom bovenstaande situatie. Vanuit je persoonlijke situatie kun je er wellicht zelf meerdere aan toevoegen.
Over de keuzes die we maken en ons gedrag in situaties zijn leuke lezenswaardige boeken geschreven. Een met talrijke voorbeelden gevuld boek is bijvoorbeeld Gastrofysica. Het bevat honderden zo niet duizenden voorbeelden van keuzegedrag en andere besluiten rondom voedingszaken en eten. Het zijn echter voorbeelden die je, tijdens het lezen, eenvoudig naar andere omgevingen kunnen vertalen.
Het genoemde boek toont hoe we worden beïnvloed door situaties, kleurgebruik, muziek en talrijke andere zaken. Het zijn ongeveer dezelfde zaken die mee kunnen spelen wanneer je gaat gokken of wedden en tijdens het spel zelf.
Het kan de keuze zijn voor een slot machine, waarvan er veel meer zijn dan smaken jam. Maar het kan ook de keuze zijn voor rood of zwart bij roulette, een paard, golfspeler of voetbalteam bij een sport wedden of andere keuzebesluit.
Evenals bij het echte leven wordt je daarbij beïnvloedt door de aanwezige mogelijkheden en alternatieven, en overige prikkels die je krijgt. En terwijl de omgeving een rol speelt heb je ook nog je eigen doelen, ambitie, karakter en meer dat in de weg kan zitten.
We denken dat we rationele wezens zijn, dat we nadenken bij beslissingen en ons handelen. Echter, wanneer we de onderzoeken lezen rondom keuzes, beslissingen en dergelijk constateren met name psychologen dat we nauwelijks rationeel zijn.
De belangrijkste les daarbij voor ons is dat we, ondanks de sterke wens iets te willen, daar niet naar handelen. Zelfs vaker niet dan wel. De belangrijkste reden is weer de omgeving. Al die mogelijkheden, redenen en dergelijke die ons afleiden van wat we willen.
We nemen ons voor te stoppen met een gokspel bij een X-bedrag. Maar als het zover is gaan we verder. En dat is vaak geen besluit. Er is maar één reden om te stoppen en talrijke redenen te bedenken om door te gaan.
Bijvoorbeeld de reden dat het balletje al een aantal keren op rood viel, dat nu dus zwart aan de beurt is. Het is de klassieke denkfout van gokkers; dat het resultaat van een gokbeurt geheugen heeft voor de eerdere beurten.
De eerste stap naar rationeler gokken en wedden is leren en kennis vergaren. Lees over de denkfouten die we in het algemeen maken. Daarnaast is het interessant te lezen over keuzes. Je leest bijvoorbeeld, in zo’n boek als Gastrofysica, dat klassieke muziek je aankoopgedrag in een slijterij beïnvloedt.
Daarna is de kans kleiner, als je bij een slijterij bent om een bepaald merk whisky te kopen, dat je met rode wijn thuiskomt. Je bent je in de slijterij bewust van de klassieke muziek. Natuurlijk zijn er daarnaast nog vele mogelijkheden je van je whisky af te brengen. De verkoper kan je iets nieuws laten proeven, er is een interessante aanbieding van een ander merk, etc.
Het gaat er bij iets rationeler worden om een situatie te herkennen en je bewust te zijn van je eigen gedrag in die situatie. En natuurlijk is het handig als je wat zelfkennis hebt. Dat je bijvoorbeeld weet dat je discipline genoeg hebt om te stoppen wanneer je een X-bedrag hebt verloren.
Ondanks bewuster zijn en kennis hebben zul je nog vaak irrationeel handelen. Weet dan dat kleine beetjes helpen bij gokken en wedden. Net even iets minder irrationeel zijn kan je al een grote voorsprong geven. Of zoals David Sumpter het ongeveer schrijft in zijn boek ‘The Ten Equations that Rule the World’:
Wedden en gokken gaat over het zien van kleine verschillen tussen de manier waarop jij een situatie ziet en hoe anderen dat doen. Wanneer je kansen net iets beter ziet, de mogelijkheden beter kunt verklaren, dan heb je een voorsprong.
Het boek ‘The Ten Equations that Rule the World’ is sowieso interessant als het gaat om keuzes. David Sumpter, hoogleraar toegepaste wiskunde, behandelt op begrijpelijke wijze alledaagse situaties. Een groot deel heeft met keuzes te maken. Hij toont met tien wiskundige formules hoe je met eenvoudige middelen tot zinvolle, rationele beslissingen komt (hij geeft ook een les op youtube over het model bij voetbal)
Die middelen zijn bruikbaar is het dagelijks leven bij het kopen van jam, een koptelefoon of een huis. Maar ze zijn ook in te zetten bij gokken en wedden. Dat toont hij in het boek bijvoorbeeld met weddenschappen van twee vrienden rond voetbalwedstrijden tijdens het Wereldkampioenschap van 2018.
Met diezelfde kennis kunnen we welllicht eind dit jaar ons voordeel mee doen.
We denken dat we rationeel beslissen, dat we nadenken bij beslissingen in het dagelijks leven en bij gokspelletjes en weddenschappen. De praktijk leert dat we beslissingen zelden rationeel nemen. Er zijn te veel invloeden die ons beletten te kiezen voor datgene dat we willen. Psychologen hebben daar allerlei verklaringen voor. Dat is leuk, maar aan die vaak algemene informatie heb jij weinig.
Als individu kun je alleen je beslissingen iets rationeler maken door te (blijven) leren en ervaren. En je bewust te zijn van de situatie waarin je je bevindt. Alleen dat helpt je wellicht denkfouten te vermijden, beïnvloedingsfactoren te herkennen en gebruik te maken van waardevolle inzichten.
