Verlaten casino’s: Casino Hotel Haludovo
3 april 2020
Casino hotel Haludovo Palace ligt aan een strand in de Kroatische gemeente Malinska. Het werd gebouwd rond 1970. In die tijd behoorde de Amerikaanse tijdschriftuitgever Bob Guccione tot de rijkste mensen ter wereld. Dat geld verdiende hij hoofdzakelijk met het tijdschrift Penthouse, de iets ondeugender tegenhanger van Playboy.
Guccione vond het geleidelijk vervelend dat hij door het leven ging als Mister Porno of een soortgelijke bijnaam. Hij voelde zich niet serieus genomen. Om een ander licht op zich te laten werpen investeerde hij in serieuze, maatschappelijke projecten.
Zo’n project was bijvoorbeeld casino hotel Haludovo Palace in het toenmalige Joegoslavië. Het communistische regime van Josip Broz Tito liet sinds 1967 buitenlandse investeringen en toeristen toe. Het bood Guccione een mogelijkheid een commercieel project te starten met een ideeel tintje. Casino hotel Haludovo moest volgens hem een verbinding maken tussen het communistische Oosten en het vrije Westen.
In een interview in die tijd zei Guccione: ‘In deze koude oorlog is het belangrijk onwetendheid te overwinnen en noodzakelijk communcatie tussen mensen te ontwikkelen. Toerisme is daarbij de krachtigste vorm van communicatie. De realisatie van dit project zal een groot heropvoedingsproces starten’.
Zijn plannen werden niet direct goedgekeurd. Er was weerstand, ook binnen de regering van de SFRY (de Socialistische Federale Republiek Joegoslavië). Uiteindelijk keurde de partij het plan echter goed. En dus investeerde de “koning van de pornografie” 45 miljoen dollar (ca. 250 miljoen euro in 2020) in de bouw.
Architect van het casino hotel Haludovo Palace werd de Joegoslaaf Boris Magas. Hij ontwierp eerder al meerdere bekende gebouwen, zoals het Historisch Museum in Sarajevo (tegenwoordig in Bosnië en Herzegovina). Het verklaart de enigszins communistische bouwstijl van het casino hotel.
Andere joegoslaven ontwierpen specifieke onderdelen van het project. De beelden in de tuin bijvoorbeeld waren van de hand van de beroemde beeldhouwer Frane Krsinic, die ook het standbeeld van Nikola Tesla maakte bij de Niagara-watervallen.
Ondanks zijn enorme investering werd Bob Guccione geen eigenaar. Via het bouwbedrijf bedrijf Brodokomerc was de Joegoslavische staat de baas. En de 400 medewerkers vielen onder het management van de socialistische arbeidersraad.
casino hotel haludovo rond 1975
Het maakte Guccione niets uit. Op 15 juni 1972 werd casino hotel Haludovo Palace feestelijk geopend. Direct daarna kwamen ’s werelds rijkste gasten met speciale chartervluchten naar het in 1970 opgeleverde nieuwe vliegveld van Rijeka, op 12 minuten van het casino hotel. Ze kwamen om te genieten van de voorzieningen in het afgelegen, buiten het centrum gelegen, hoteldorp.
En om te spelen in het exclusieve casino. Naast de joegoslavische medewerkers liepen daar schaars geklede Amerikaanse meisjes, de zogenaamde ‘Penthouse pets’. Ze werkten als croupiers of flaneerden slechts langs de vele roulette en blackjacktafels. Maar ze werden ook ingezet om gasten op de luchthaven te begroeten. Guccione noemde de meisjes in hun Franse dienstmeid lingerietjes de ‘vredesmacht van de nieuwe wereld’.
Het was Joegoslaven streng verboden te gokken. Als ze het zich konden veroorloven mochten ze wel genieten van de westerse gerechten in het restaurant. En van de overige voorzieningen, zoals een cocktailbar, zwembaden, sauna's, tennisbaan, een 18-holes golfbaan, bowlingbaan en het westerse amusement dat met regelmaat werd ingevlogen.
Het gokverbod gold natuurlijk niet voor westerse gasten. Regelmatige bezoeker van Casino hotel Haludovo Palace was de toen 36-jarige Silvio Berlusconi. Enkele andere bekende gasten waren bijvoorbeeld de Zweedste minister-president Olaf Palme, autogigant Henry Ford Jr., Irak dictator Sadam Hussein en stervoetballer Pele.
casino hotel haludovo, toen en nu.
Het kon allemaal niet op in Casino hotel Haludovo Palace. Dagelijks gingen er honderden flessen champagne doorheen, kilo’s kaviaar en 100 kilo kreeft, want die stond als onbeperkt op het menu. Bovendien kwamen er nieuwe, geldverslindende voorzieningen bij. Betalen voor overnachtingen hoefden de meeste gasten niet; men verwachtte dat ze hun geld uitgaven in het casino.
Dat kon niet goed gaan. Al een jaar later ging het met kroonluchters behangen paleis failliet. Het avontuur betekende volgens Guccione’s vrienden het begin van het einde van diens carrière en rijkdom. Met het tijdschrift ging het daarna ook al snel minder.
Veel minder luxe bleef het casino hotel daarna nog bijna twintig jaar open. In 1991 brak in Joegoslavië echter een burgeroorlog uit. Het betekende het voorlopige einde voor casino hotel Haludovo. Westerse toeristen, voor zover die uberhaupt nog kwamen, bleven weg. Het complex werd geleidelijk in gebruik genomen als huisvesting van vluchtelingen. Met hele families betrokken ze de kamers van het hotel of ze sliepen in het casino, de sauna’s en andere verblijven.
Na de eerste oorlogperiode moesten ze in 1995 het complex verlaten. Hun frustratie over het gedwongen vertrek reageerden velen af op het gebouw. Dat verloor daardoor nog meer van de grandeur die het ooit had.
Casino hotel Haludovo werd in datzelfde jaar geprivatiseerd. Dat gebeurde, zoals vaker in crisistijd, met allerlei schimmige transacties tussen overheidsbestuurders en hun vriendjes. Uiteindelijk werd het complex, met toen een geschatte waarde van 27 miljoen dollar, eigendom van het investeringsfonds van de Kroaat Franjo Tudjman. Hij bracht het onder in de NV Hoteli Holudovo Malinska. Kort daarna bood dit fonds ongeveer een kwart van de aandelen te koop aan.
Alleen de Russische zakenman Bozidar Androcec was geïnteresseerd. Met zijn in Lichtenstein gevestigde bedrijf Boman AG zou hij de aandelen kopen. Het casino hotel was nog open en er kwamen plannen het casino hotel in oude glorie te herstellen. Androcec kwam echter geen enkele afspraak na en gebruikte zijn nog onbetaalde eigendom slechts om bij banken leningen te regelen voor het afbetalen van de ontstane schulden.
Van herstel kwam het dus niet. In feite ging het na 1999 steeds slechter. Er kwamen nog wel enkele gasten naar het casino hotel, de laatsten echter in 2002. Daarna verviel het complex verder tot, zoals plaatselijke inwoners het noemen, een gevaarlijke ruïne. Het nabij gelegen vissersdorp, onderdeel van het complex, was als enige overeind gebleven voor toeristen. En in het kantoortje dat grenst aan het casino hotel werkten tot een paar jaar terug nog ongeveer 20 medewerkers van de naamloze vennootschap, in afwachting van positieve verandering.
Want ondertussen ging het eigendomsverhaal verder. Na het debacle met Bozidar Androcec nam de Armeense rus Ara Abramyan het grootste deel van de aandelen over. Deze van dubieuze transacties verdachte rus verkocht zijn aandelen in 2007 aan het even dubieuze Britse bedrijf Bitmass Ltd.
Het leidde niet tot herstel van het casino hotel. De rus en de nieuwe Britse eigenaar legden de schuld daarvan bij het slechte investeringsklimaat in Kroatië, de bureaucratie en de overige tegenwerking van de de nationale en lokale overheden. Die overheden gaven als weerwoord dat ze ongecontroleerde illegale bouw wilden voorkomen, zoals die in de jaren negentig de beste stranden van Albanië en Bulgarije vernietigden.
De huidige Kroatische bestuurders geven toe dat ze veel verouderde wetgeving en procedures nog moeten verbeteren. Hoewel het beter gaat, vinden buitenlandse investeerders het nog steeds lastig investeren in Kroatië. Lokale bestuurders doen vanaf 2010 pogingen de Kroatische kust te promoten. Maar dat gaat moeizaam, hoewel er na de toetreding tot de Europese Unie in 2013 wel zicht is op verbetering.
Voor het verlaten casino hotel Haludovo Palace heeft het vooralsnog nergens toe geleid. De verwaarlozing gaat verder. De medewerkers van de NV Hoteli Holudovo Malinska kregen kort geleden zelfs opdracht te kijken of er verkoopbare zaken te vinden zijn in het hotel, zoals nog niet gesloopte aluminium panelen. Het ziet er niet naar uit dat er snel weer roulette, poker of baccarat gespeeld kan worden in het verlaten casino.
