Verlaten casino’s: Bokor Palace casino hotel
22 april 2020
Dit verhaal over het Bokor Palace casino hotel in Cambodja wijkt af van eerdere artikelen over verlaten casino’s. Bokor Palace staat lange tijd leeg en is verwaarloosd, maar sinds kort weer open. Het heeft een veelzijdige geschiedenis en schetst uiteindelijk een toekomstbeeld dat ons aanspreekt.
In 1904 besluit de minister van Koloniën uit Frankrijk meerdere gezondheids- en ontspanningscentra te bouwen voor zijn militairen in Indochina. Ze kunnen in zo’n centrum op een prettige manier schuilen tegen de hitte en bijkomen van de onhygiënische omstandigheden in het binnenland.
Voor het tweede centrum kiest de Franse overheid in 1920 als locatie het hooggelegen Kampot. Daar, 200 km van de hoofdstad Phnom Penh en met uitzicht op de Golf van Thailand, vestigt ze het kuuroord Bokor Hill Station. Het is een groep gebouwen in Frans koloniale stijl. Het hoofdgebouw is het Bokor Palace casino hotel.
De bouw begint in 1921 onder leiding van de Franse politicus Francois Baudoin. Deze Baudoin komt als jonge ambtenaar in 1888 naar Indochina en maakt snel carrière. Bokor Hill wordt kort voor zijn pensioen zijn laatste werk. Een megalomaan waanzinnig werk zeggen de mensen om hem heen al snel.
Baudoin smijt met belastinginkomsten om zijn ideeën uit te voeren. En hij brengt duizenden gevangenen naar de berg om wegen aan te leggen en het paleis te bouwen. Het zou een sanatorium moeten zijn, maar het is volgens vele kritieken een luxe paleis. Een paleis bovendien, zegt een Franse advocaat, gebouwd op de botten van bijna 900 dode gevangenen.
Op 14 februari 1925 wordt het Bokor Palace casino hotel feestelijke geopend. Tegenwoordig spreken de reisgidsen en geschiedschrijvers van casino hotel. Maar dat is het in die tijd niet. Echte speeltafels zijn er dus niet te vinden.
Een gezonde omgeving is er overigens ook niet. Eugène Dejean de la Bâtie, een bij de opening aanwezige journalist, schrijft een week later in zijn verslag: het was een groot feest, maar Bokor Hill is een grote fout. Beter had men kunnen bouwen duizend meter lager aan de kust. Op de heuvel is het mistig, vochtig en koud. En dus liepen de dames met hun diepe decolletés en heren in hun smoking tijdens de opening met koude rillingen tot op het beenmerg.
Het is een slechte omgeving voor mensen met astma, en zelfs voor gezonde mensen. In het kuuroord mag je hooguit vanuit verwarmde ruimtes naar de zee kijken. Als je die kunt zien, vervolgt de journalist in 1925. Alleen in december is het te doen, dan schijnt de zon stralend en weldadig. De rest van het jaar zie je geen hand voor ogen.
Na dit krantenbericht ontsteekt een welles-nietes tussen journalisten, Franse politici en het Cambodjaanse koningshuis over de slechte of juist goede omstandigheden. Daar mengen wij ons hier maar niet in.
Vanaf 1925 is het vooral een luxe hotel. Het heeft 38 kamers en richt zich vooral op rijke buitenlanders en lokale elite. Oude foto’s schetsen een beeld van vrolijkheid, veel buitenlanders en balspellen op smetteloze gazons. Kinderen spelen op de rotsformaties rondom het hotel, waarbij reisverslagen verhalen over de modderige, winderige omgeving.
In het hotel zijn in die tijd al weinig Frans te zien. De Franse tijd eindigt helemaal tijdens de Eerste Indochinese Oorlog, die samenvalt met onze Tweede Wereldoorlog. De Fransen vluchten weg uit Bokor Hill Station en het hotel gaat dienst doen als ziekenhuis. De overige gebouwen op het terrein zijn dan al tientallen jaren eerder afgebroken.
Rond 1950, halverwege de oorlog, is Bokor Hill vooral populair bij welvarende Khmer, een volk waartoe 97% van de inwoners van Cambodja behoort. Eind 1961 besluit koning Norodom Sihanouk dat er een casino moet komen in het hotel. Volgens sommigen is dat casino er echter nooit gekomen.
Terwijl anderen beweren dat er in het hotel een casino kwam en dat het gebouw met recht Bokor Palace Casino Hotel mag heten. Hun verhaal gaat verder met de sluiting van het casino in 1964. De reden? Er zouden te veel gok-gerelateerde zelfdodingen plaatsvinden. Vooral van vrouwen die er speelden zonder het hun man te vertellen. Als ze al het geld hadden verloren, zagen ze nog slechts één uitweg.
Het hotel komt na de vermeende sluiting al snel in verval. Een jaar later sluit de overheid de toegangsweg. Niet vanwege de slechte staat van het gebouw. Hevig regenval zorgt voor aardverschuivingen en de wegen zijn onbegaanbaar. Ondanks de weersomstandigheden besluit de overheid een half jaar later tot renovatie van het hotel en de bouw van tien bungalows.
Koning Sihanouk en zijn regering doen er alles aan om het gebied populair te maken. De koning maakt in 1969 zelfs een speelfilm in het Bokor Palace Casino Hotel, waarin hij en zijn vrouw de hoofdrol spelen. Het mag niet baten. Datzelfde jaar keert het parlement zich tegen de koning. Na een staatsgreep, twee jaar later, roept oud-minister Lol Nol zich uit tot president van de Republiek Cambodja.
Rond 1972 neemt de Rode Khmer, de communistische guerrllla-beweging in Cambodja, het gebied rond Bokor Hil in bezit. Vanuit het gebied voeren ze hun strijd, waarbij ze in korte tijd 30% van de Cambodjaanse bevolking vermoorden.
In het Bokor Palace Casino Hotel zijn ze echter niet geïnteresseerd. Ze slopen weliswaar de tien bungalows, maar het hotel laten ze ongemoeid. Het staat jarenlang leeg. Tot in 1992 een legereenheid van de Verenigde Naties de laatst overgebleven leden van de Rode Khmer uit het gebied verdrijft. Op het hooggelegen terrein installeert het leger een telecommunicatiestation.
Wellicht toch leuk om hier even een ooggetuige-verslag te geven van enkele militairen en anderen die in die tijd in de omgeving zijn. “Het gebied is een wilde jungle. Je komt, rijdend over de slecht begaanbare toegangsweg kuddes olifanten tegen. Er kan naar je auto zomaar een tijger springen die is wakker gemaakt in zijn middagslaap. De vele Phytons zijn echter het lastigst te ontwijken. Deze lange, dikke slangen liggen soms languit over de weg”.
Het is wellicht niet verwonderlijke dat het gebied in 1993 wordt uitgeroepen tot Nationaal Park. Daar komen er overigens meerdere van in Cambodja, met het doel de natuur te beschermen. Het Bokor National Park is echter een bijzondere en het wordt dan ook een van de zogenaamde Aziatische erfgoed-parken. Het hoogste punt van het park is Bokor Hill, op 1081 meter boven de zeespiegel.
Na de opening van het Nationaal Park komt het toerisme geleidelijk weer op gang. Het zijn vooral avontuurlijke buitenlanders die de slecht begaanbare wegen durven nemen en de overige ongemakken onderweg. Het Bokor Palace Casino Hotel is voor hen niet interessant. Het staat verwaarloosd en verweerd door weer en wind op de heuvel.
Hooguit is het een lugubere locatie voor films. In 2002 neemt Matt Dillon, als regisseur en acteur, er de film City of Ghosts op. Koreaanse filmmakers met een voorliefde voor over-the-top horror en geweld weten de locatie daarna ook te vinden als filmset.
In 2006 toont de steenrijke Vietnamese Cambodjaan Neak Oknha Sok Kong interesse in de heuvel. Hij bezit talrijke bedrijven in Cambodja, waaronder een hotelketen. Hij laat onderzoek doen naar de bodem, de omgeving en toeristische mogelijkheden. Een jaar later sluit hij een deal met de overheid. Zijn bedrijf huurt de locatie voor 99 jaar. Sok Kong kan gaan bouwen aan een project waarvoor hij 1 miljard dollar heeft uitgetrokken.
Na een feestelijke dag op de heuvel geeft de minister president het startschot voor de renovatie en de bouw van meerdere hotels en gebouwen. De werkzaamheden beginnen met het herstel van de wegen en de aanleg van elektriciteit en drinkwatervoorziening. Er volgen andere bouwwerkzaamheden, waaronder een 26 meter hoog standbeeld ter ere van de Cambodjaanse mythische heldin Lok Yeay Mao. En er komt een casino hotel, Thansur Sokha, aan de voet van de heuvel.
Maar dan is uiteindelijk het oude hotel aan de beurt. In 2016 is het grotendeels schoongemaakt en de schade van jaren enigszins hersteld. Daarna volgt de echte renovatie en verbouwing. Er komt een verdieping bovenop het oude gebouw en in verrassend korte tijd verschijnt er een modern hotel.
Begin 2018 wordt het luxe hotel feestelijk geopend. Het gebouw gaat nog een tijdje door de media als Bokor Palace casino hotel. En inderdaad is er nog steeds sprake van er weer een casino in te vestigen. Maar vooralsnog blijft het bij een hotel met 36 kamers en twee restaurants. Voor kansspelen moeten gasten naar het lager gelegen Thansur Sokha Hotel. In dat hotel zijn uitgebreide spelmogelijkheden.
Voor veel toeristen is het Bokor Palace casino hotel voornamelijk een dagtrip vanuit het Thansur Sokha Hotel. In dat hotel met 564 kamers kost een overnachting immers slechts ongeveer 70 euro. Het Bokor daarentegen rekent voor een nachtje slapen minimaal 450 euro. En het oude hotel heeft dus (nog) geen casino.
Casino’s zijn er overigens al op veel andere plaatsen in Cambodja en omliggende zuidoost aziatische landen. De regeringen reageren daarmee op het Chinese gokverbod. Het publiek in de casino’s bestaat danook voor meer dan de helft Chinezen. En ook met hun online activiteiten richten ze zich op inwoners van China. In hun toekomstplannen richten zuidoost aziatische regeringen zich op nog meer casino’s. Wellicht komt er dan uiteindelijk toch weer eentje op Bokor Hill. Dan mag het hotel met recht weer Bokor Palace casino hotel heten en kunnen de gasten roulette spelen op hoog niveau.
