Blackjack

Het populaire kaartspel Blackjack bestaat nog niet zo lang. Over de geschiedenis doen allerlei verhalen de ronde. De meeste lijken nogal bedacht. Wat klopt er van deze vermeende geschiedenis? Wij zochten het uit.

Franse oorsprong

Door het spel en de puntentelling is de oorsprong van Blackjack eenvoudig vast te stellen. Het spel is een variant op het Franse spel vingt-et-un oftewel 21-en. Franse emigranten namen dat spel en andere kaartspelen mee naar Amerika.

Sommige historici beweren dat dit al kort na 1718 gebeurde; het jaar dat de Fransen de stad New Orleans hebben gesticht. Die Fransen zouden daar ook de eerste casino’s zijn begonnen.

Andere historici houden het op 1849, het begin van de Gold Rush. Veel Fransen gingen toen naar Amerika om hun geluk te beproeven bij het goudzoeken. Ze vestigden zich in en rond San Francisco en zochten ook financiële voorspoed in de vele illegale gokhallen.

Madame Mustache

^{Eleanore Dumont, bekend geworden als Madame Moustache}

Illegaal gegokt werd er in heel Amerika. 21-en was daar een van de populaire spelen. Het werd onder andere gespeeld bij de vanuit Frankrijk geëmigreerde Eleanore Dumont. Zij begon in 1854 in Nevada City een gokhuis. Een van haar medewerkers was Martha Cannary, die later als revolverheldin Calamity Jane bekend werd.

Dumont, bijgenaamd Madame Mustache vanwege een donkere streep onder haar neus, trok veel mijnwerkers. Dat deed ze met haar Franse charmes en haar vaardigheid als banker’ bij het 21-en, dat toen in Amerika nog ‘vingt-et-un’ werd genoemd.

Verhalen rondom haar gokhal bracht geschiedschrijvers ertoe haar het ontstaan van Blackjack toe te dichten. Maar dat is onjuist. Ik kom daar zo dadelijk op terug.

Blackjack en 21-en

Blackjack is dus een variant op 21-en. Voor het ontstaan van 21-en, of tegelijkertijd daarmee, waren er allerlei kaartspelen. Die spellen lijken allemaal enigszins op elkaar, zoals 15-en (quinze), 71/2 (sept et demi) en 30-40 (trente-et-quarante) en andere kaartspelen.

De oorsprong van al die spelen ligt mogelijk bij 31-en. Dit spel zou voor het eerst zijn genoemd in 1464 in een Franse vertaling van een preek van de Italiaanse monnik Bernadinus van Sienne.

Maar 31-en kwam ook niet zomaar uit de lucht vallen. Dat was ongetwijfeld gebaseerd op een bestaand spel. En dat kan een Chinees spel zijn geweest, want daar ligt de oorsprong van het kaartspel. Hoe dan ook, bij 21-en en de andere spelen gaat het erom het aantal punten te scoren dat het spel zijn naam geeft. Wie dat lukt, heeft gewonnen.

De naam Blackjack van het kaartspel is in Amerika ontstaan door een spelvariant op het oorspronkelijke 21-en. De aanpassing bestond eruit dat spelers een bonus-uitbetaling kregen wanneer ze direct met de eerste twee kaarten 21 punten hadden. Die moest dan wel worden verkregen met een aas en een zwarte boer, de kaart die in het Engels Jack heet. De bonus was soms extreem hoger dan de normale uitbetaling.

Volgens de meeste boeken over Blackjack is die variant in 1910 of 1912 geïntroduceerd. In een casino in Evensville, Indiana zou 21-en zijn gespeeld met die bonus bij een zwarte schoppen of klaver boer.

Anderen houden het erop dat het kaartspel 21-en toen voor het eerst is gespeeld in Amerika. De Blackjack variant zou volgens hen pas begin jaren dertig zijn bedacht in Nevada. In een periode dat in sommige staten wat soepeler met casino’s werd omgegaan en er sprake was van mogelijke legalisering van gokken.

Naamgeving

Was het nu rond 1910 of begin jaren dertig dat Blackjack ontstond? Bij het beantwoorden van die vraag constateren we een probleem. Want de invoering van de bonusvariant vond wellicht niet tegelijkertijd plaats met het ontstaan van de naam Blackjack.

Het is immers onwaarschijnlijk dat de casinobaas, bij de eenvoudige aanpassing van een spelregel, direct een andere naam aan het spel heeft gegeven. Die naam kan een paar maanden later zijn ontstaan of zelfs pas na een aantal jaren.

Geen Blackjack

In The Encyclopedia Americana van 1903 wordt ‘vingt-et-un’ beschreven. Blackjack komt er niet als kaartspel in voor. Het wordt wel genoemd als naam van een eik in het zuiden van Amerika. En het is een term die soms door mijnwerkers wordt gebruikt voor een mengsel van sulfiet met zink.

In 1911 schrijft Harry Brolaski een voorstel voor een wet om gokken effectief te verbieden. Daarbij somt hij enkele populaire kaartspelen op, waaronder ‘vingt-et-un’. Maar Blackjack wordt niet genoemd door Brolaski, die op dat moment al bijna 25 jaar een frequent bezoeker is van casino’s en wiens vader een casinoboot had op de Mississippi.

In geen enkele, van de door mij bekeken, Amerikaanse woordenboeken of encyclopedieën tussen 1930 en 1940 komt Blackjack voor als kaartspel. Terwijl bijvoorbeeld The National Encyclopedia van 1933 vele kaartspelen opsomt.

Het is nog steeds mogelijk dat de bonusregel op dat moment al is ingevoerd of her en der gebruikt. Maar dat de naam Blackjack er nog niet aan is gegeven.

Ada en Tom

Dat blijkt ook bij het doorzoeken van archieven met kranten tussen 1890 en 1940. Vingt-et-un, dat inmiddels ook als twenty-one bekend is, wordt genoemd. Maar Blackjack niet. Of nauwelijks, want het komt wel voor.

^{Tom Ketchum, criminele cowboy die bekend werd als Black Jack}

Maar dan gaat het over Tom Ketchum, een criminele cowboy. Hij was een bendeleider in de tijd van Butch Cassidy, die we kennen uit de gelijknamige film met Paul Newman en Robert Redford. Ketchum kreeg al vroeg in zijn criminele carrière de bijnaam Blackjack.

Vooral die bijnaam werd gebruikt wanneer hij weer eens ergens had ingebroken of iemand had vermoord. Blackjack had ook korte tijd een gokhuis. Na een mislukte treinoverval werd hij in 1901 opgehangen.

Een andere Blackjack die de kranten haalt is Ada Blackjack.
Ze is een inuit (eskimo) die bij een tocht naar het eiland Wrangel als enige overleeft. Ze verblijft in haar eentje, met de scheepskat, bijna twee jaar als ‘schipbreukeling’ op het eiland. In 1923 wordt ze gered. Daarna beginnen uitgevers een strijd om haar verhaal te mogen uitgeven.

Handboek van Charles Shampaign

In zijn Big Book of Blackjack uit 2006 vertelt Arnold Snyder over het oudste boek waarin Blackjack als spel wordt genoemd. Het zou staan in het ‘Handbook on Percentages’ van Charles E. Shampaign uit 1928. Dat boek is echter in heel beperkte oplage uitgegeven.

Ik betwijfel of Snyder het oorspronkelijk boek heeft gezien. Waarschijnlijk zag hij de herdruk uit 1976 van de Gamblers Book Club uit Las Vegas. Het is heel goed mogelijk dat daarin de term ‘vingt-et-un’ is vervangen door het woord ‘Blackjack’. Zo heette toen immers het populairste kaartspel in de casino’s.

Bonusregel en naamgeving

De naam van het kaartspel is, volgens mij dus, later ontstaan. Als het wel al eerder werd gebruikt, kreeg het pas later algemeen gebruik. Wellicht zelfs pas na de Tweede Wereldoorlog.

De bonusregel was er mogelijk wel al ruim voor die tijd. Die bonusregel met de zwarte boeren was namelijk bij lange na niet de enige variant. Gokhuizen gebruikten spel- en bonusvarianten bij spellen om bezoekers te trekken, speelangsten weg te nemen, een spel te populariseren en andere redenen.

Succesvolle regels in het ene spel werden daarna uitgeprobeerd in een ander spel. Niet succesvolle werden weer afgeschaft. Het kan zijn dat het ene casino de blackjack bonusregel nog wel gebruikte, terwijl een andere het alweer had afgeschaft.

Populair

De bonusregel die blackjack zijn naam gaf is nu alweer lange tijd afgeschaft. In ieder geval de extreem hoge uitbetaling. Bij sommige spelen wordt nog wel een kleine bonus gegeven op de gewone uitbetaling. Daarnaast wordt het af en toe, maar heel sporadisch, ingezet als promotie. De naam Blackjack is vanaf de vijftiger jaren echter definitief de nieuwe naam voor het Amerikaanse 21-en.

Het kaartspel maakte vanaf begin jaren vijftig een ongekende opmars. En het is tegenwoordig een van de populairste spellen in Amerikaanse of Nederlandse casino’s en de goksites die op OnlineCasinoGround.nl vermeld staan.

Meer geschiedenisartikelen

Een interessant artikel was dit? Lees dan ook over hoe kansberekening begon, of bekijk andere geschiedenisartikelen over onder andere de geschiedenis van de moderne gokkast, de oorsprong van het woord ‘gokken’ of lees meer over de historie van speelkaarten.

Daarnaast hebben we twee artikelen over de ontstaansgeschiedenis van Las Vegas gepubliceerd, ontdek hoe de stad zich van indianengebied tot dé gokhoofdstad van de wereld ontwikkelde.

Blackjack – geschiedenis van woord en spel