Halo-effect, een denkfout in het casino
16 juni 2020
Het halo-effect is een denkfout die ongemerkt veel invloed heeft op ons dagelijks leven. En dus ook op ons spelgedrag. Laten we eerst eens kijken naar Rob en Erik. Ze zijn achttien geworden en ze gaan voor het eerst naar Holland Casino (Amsterdam centrum).
Rob en Erik lopen vrijwel direct bij binnenkomst direct naar de roulettetafel. Ze spelen tien rondjes, waarvan Rob er acht succesvol afsluit en winst maakt. Erik daarentegen verliest al het geld dat hij meenam om te spelen. Toen hij zich bij het laatste rondje gefrustreerd omdraaide kreeg hij ook nog een glas water over zich heen van een onhandig passerende vrouw.
Rob heeft goede herinneringen aan het casino-bezoek en het roulettespel. Erik wil best nog een keer naar het casino, maar roulette vindt hij maar niks. Volgende keer zoekt hij zijn succes mooi bij de gokkasten. Het is een simpel voorbeeld van het halo-effect.
Eenvoudig uitgelegd zou je het halo-effect kunnen beschouwen als het resultaat van een eerste indruk. Officieel luidt het dat iemand bij het waarnemen van enkele positieve dingen ervan uitgaat dat andere dingen ook positief zijn. Het hoeft dus niet per se bij een eerste indruk, maar dat is het vaak wel.
Een voorbeeld dat vaak wordt gegeven bij de uitleg van het halo-effect is de beoordeling van een persoon. Je hebt door bovenstaande wellicht al een beeld van Rob en Erik. Daardoor werkt het halo-effect al. Maar dit zou het veel gegeven voorbeeld zijn, wie beoordeel je met onderstaande beschrijving het gunstigst:
Erik – intelligent – ijverig – impulsief – kritisch – eigenwijs – jaloers
Rob – jaloers – eigenwijs – kritisch – impulsief – ijverig – intelligent
De meeste mensen blijken het meest positief over Erik. Vreemd toch, want de eigenschappen van Rob zijn precies hetzelfde. Ze zijn alleen omgekeerd, waardoor de minst positieve eigenschap vooraan staat. Maar het kan zijn dat jij al voor Rob koos doordat hij in het eerdere verhaaltje een winnaar is en je Erik beschouwde als een ‘onhandige verliezer' die al zijn geld is verloren.
Het halo-effect is vooral een gevolg van luiheid. We moeten dagelijks zoveel informatie verwerken dat onze hersenen dat vooral snel willen doen. Tegenstrijdige beoordeling is lastig en tijdrovend, we willen snel een samenhangend verhaal. Dus als de eerste beoordeling positief is, zal de rest ook wel positief zijn.
Psychologen en anderen die het halo-effect bespreken geven meestal voorbeelden rond personen. Deze denkfout werkt echter ook bij allerlei andere zaken waar we ons een mening over vormen, zoals producten, bedrijven en plannen. Natuurlijk spelen personen daarbij vaak wel een rol. Na een eerder slecht plan van Kees of Marianne verwacht je niet veel van het plan dat je daarna van hen krijgt.
Het halo-effect kan bijzondere gevolgen hebben. Veel mensen hechten bijvoorbeeld meer waarde aan de mening van een zingende BN’er over een serieus onderwerp, dan aan die van een expert. Omdat de BN’er goed is in het ene, zal hij ook wel goed zijn in het andere.
Hetzelfde gebeurt door het halo-effect bij functies en beroepen. Mensen groeien door naar functies waar ze niet de capaciteiten voor hebben, alleen omdat ze in hun vorige functie een goede indruk maakten.
Waarom is het halo-effect een vervelende denkfout in het casino? Daar zijn verschillende antwoorden op te geven. Maar denk nog eens aan Erik. Als hij niet doorziet dat hij slachtoffer is van het halo-effect, zijn eigen denkfout, dan zal hij nooit meer roulette spelen. Terwijl hij wellicht de volgende keer wellicht zijn verlies zou terugwinnen. Hij moet zien dat hij slachtoffer is van een moment, van een toevallige situatie.
Bij het (online) wedden op sport is het halo-effect vaak duidelijk waar te nemen en te herleiden. Daar blijken mensen nog steeds op een team of speler te gokken, die al lang over het hoogtepunt is. Het kampioensteam van twee jaar terug heeft andere spelers, die samen lang niet zo’n goed team vormen als die winnaars.
Minder zichtbaar, maar nog steeds aanwezig, is het halo-effect bij alle pokerspellen, gokmachines en roulette. Het halo-effect kan ervoor zorgen dat je vasthoudt aan een slechte strategie of anders gaat spelen als er een aantrekkelijk persoon aan de tafel komt zitten.
Er zijn meerdere onderzoeken gedaan naar het halo-effect bij gokken. Bijvoorbeeld Victor Matheson en Kent Grote keken uitgebreid naar het halo-effect bij loterijen. Het was hen gebleken dat er kort na het vallen van een grote jackpot veel meer loten werden gekocht. Ze constateerden dat het grotendeels het halo-effect was. Daarnaast werden mensen zich vanzelfsprekend, door de positieve aandacht in media, weer bewust van het loterijspel.
We zeggen het nog maar eens, de denkfout kan zowel positief als negatief werken. Bij positief spreken we van het halo-effect, een Engelse term die aureool betekent of heiligenschijn. De Als – Dan formule van het halo-effect is: als A positief is, dan moeten B, C en D ook wel positief zijn.
Bij een negatieve werking spreekt men van het horn-effect, dat verwijst naar de hoornen van de duivel. De formule is, als A is negatief, dan zal de rest ook wel negatief zijn, slecht en niet de moeite waard.
