Etymologie: het woord craps
16 oktober 2020
Over de geschiedenis van het spel en het woord craps doen vele verhalen de ronde. Geen enkel bericht durft verder te gaan dan het uitspreken van een waarschijnlijkheid. Over het spel craps schreven we al op OnlineCasinoGround. Hier gaat het om het woord craps. Maar dat blijkt nauw verbonden met de geschiedenis van het spel.
We hebben het eerder kunnen lezen. De al drie generaties in Amerika wonende Fransman Bernard de Marigny de Mandeville bracht het spel Hazard vanuit Engeland naar de Verenigde Staten. Daar vonden ze het spel wel leuk. Maar Bernard moest het vereenvoudigen om het geaccepteerd te krijgen. Daarmee is direct duidelijk dat craps niet hetzelfde is als Hazard, wat sommigen beweren.
Uit bovenstaande alinea blijkt al de merkwaardige invloed. Een Fransman in Amerika introduceert een spel uit Engeland. Extra lastig is dat het spel Hazard in die tijd ook al populariteit kreeg in Frankrijk en dat Franse emigranten het meenamen over de oceaan. Er waren op dat moment dus twee stromingen, het originele spel Hazard en de aangepaste versie.
De vrienden van Bernard de Marigny de Mandeville vonden zijn spel in eerste instantie niets. Hij gaf het daarom aan zijn medewerkers op de plantage, voornamelijk indianen en slaven. Zij speelden het spel gehurkt zittend op de grond. Dat zag eruit zoals kinderen in Nederland vroeger op straat met knikkers speelden.
Er was enige overeenkomst met de hurkzit van padden en kikkers. Maar het over de grond op handen en voeten voortbewegen leek ook op dat van krabben. Die laatste gelijkenis was sterker. Bernard moest een onderscheidende naam hebben, anders dan hazard, en hield het op het woord crabs. Dezelfde naam als een toen in Amerika nog onbekende andere variant op het spel hazard.
Het was wellicht logischer geweest als Bernard een verwijzing had gemaakt naar padden of kikkers. Hij kwam uit New Orleans. Bij Fransen daar was het eten van gerechten met padden en kikkers populair. Met name bij Fransen uit Canada, die Cajun werden genoemd. Het eten van krab was meer een gewoonte van de nieuwe Europese Fransen. Zij maakten dat populair in Californië.
Bernard had echter een bijzondere reden om niet naar padden en kikkers te verwijzen. Hij was een creool met een Franse nationaliteit. New Orleans was lange tijd een creoolse stad, van inwoners dus met een Europees-Afrikaanse achtergrond. Toen New Orleans economisch interessant werd trokken veel Amerikanen naar die stad. In Bernards tijd was het de derde grootste stad van Amerika, na New York en Baltimore.
Creolen hadden verschillende bijnamen voor de nieuwkomers. Die gaven echter één bijnaam aan de Franse creolen, crapeau. Dat betekent pad. Een interessant verschil met kikkers is dat padden niet springen maar lopen, schuifelend zoals mensen die op de grond zittend bewegen.
Vanzelfsprekend vereenvoudigden de meer Spaans en Engels georiënteerde Amerikanen diverse Franse woorden. Crabs is het eenvoudige Engelse woord voor krabben. Het Franse woord crapeau veranderde op straat al snel in het makkelijker uit te spreken craps.
De uitspraak van crabs klinkt ongeveer zoals het woord craps. Lange tijd bestonden de twee woorden naast elkaar. In New Orleans schreven de creolen het spel nog lange tijd als crabs en gebruikten de nieuwe inwoners het woord craps. De twee groepen hadden een hekel aan elkaar. Zoveel zelfs dat er ooit sprake was een kanaal aan te leggen tussen de twee stadsgebieden. Die kwam er niet. Maar Canal street, daar waar het kanaal moest komen, bestaat nog steeds.
Geleidelijk kreeg craps de overhand. Dat kwam doordat het spel, in gebieden waar men ‘craps’ gebruikte, sneller populair werd. Wellicht speelt daarbij ook mee dat Amerikanen een voorkeur hebben voor woorden met een p boven woorden met een b.
Bernard de Marigny de Mandeville maakte het niet uit. Zijn vereenvoudigde versie werd nog steeds gespeeld. En hij was zelf een van de meest enthousiaste beoefenaars. Toen hij een groot deel van het familievermogen had vergokt verkocht hij een deel van zijn plantage. Het werd een nieuwe wijk in New Orleans. Hij was inmiddels bestuurder en vond dat er op zijn minst een straatnaam moest verwijzen naar zijn hobby. Het werd Rue de Craps.
Etymologen onderzoeken de herkomst van een woord. Hierboven keken we vooral naar het gebruik van de woorden craps en crabs. In feite zijn het eenvoudige woorden. Crabs komt evenals ons woord krab van het middeleeuwse krabbe, dat soms ook als crabbe of crabba werd geschreven. Dat gebeurde al rond 1200. Het zou ook al wijzen op de krabbelende manier van voortbewegen, zoals we dat ook noemden bij de craps-spelers.
En wat zegt de etymoloog over het woord craps? Dat komt van crabs. Het zou pas ergens in de 19e eeuw zijn ontstaan. Het zou dan mogelijk inderdaad een verkorting van ‘crapeau’ kunnen zijn; het scheldwoord van Amerikanen voor de creolen in New Orleans. Het komt dus niet van ‘crap’. Dat is een woord dat wel al in de middeleeuwen werd gebruikt. Daarvan kennen we de uitdrukking ‘cut the crap’, wat zoiets betekent als ‘houd nu maar op met die onzin’.
