Open kaart – Hebben de online casino’s zichzelf in de vingers gesneden?
10 januari 2025
Laatst bijgewerkt: 3 weken geleden
Er is al meer dan drie jaar veel te doen om de rol die online casino’s op de legale Nederlandse kansspelmarkt spelen. Eerst ging het voornamelijk over de overdadige manier waarop casino’s adverteerden. Daar is door de overheid op ingegrepen. De laatste tijd gaat het over de zorgplicht die door de casino’s onvoldoende ingevuld wordt. Is alle kritiek terecht? In deze vierde Open Kaart gaan we op zoek naar het antwoord op de vraag of online casino’s zichzelf in de vingers gesneden hebben.
Online casino’s die in Nederland legaal hun spelaanbod op de markt aan willen bieden, hebben voordat zij de eerste spelers op hun website kunnen verwelkomen al een flink voortraject moeten doorlopen. Een vergunning van de Kansspelautoriteit krijg je namelijk niet zomaar. De Nederlandse wet- en regelgeving is één van de strengste van Europa.
Als drempel om niet-serieuze en bij voorbaat kansloze aanvragen te ontmoedigen, vraagt de KSA een bedrag van € 48.000 als fee om de vergunningsaanvraag op te starten. Dat bedrag zijn definitieve kosten. Of een casino nu een licentie krijgt of niet. Casino’s die de Nederlandse markt willen betreden moeten met de billen bloot. Er wordt zeer gedegen compliance gedaan naar het bedrijf achter de website en pas als alle checks afgevinkt kunnen worden, krijgt een casino een vergunning.
Je zou mogen verwachten dat casino’s die dat hele traject doorlopen hebben, zuinig zijn op hun vergunning en zich aan de regels van het spel houden. Immers, de Kansspelautoriteit heeft de mogelijkheid om een verleende vergunning weer in te trekken.
Dat casino’s het echter niet zo nauw nemen met de voorwaarden van hun vergunning bleek in de eerste maanden van de gereguleerde marktsituatie. In de Wet Kansspel op afstand stonden een aantal voorwaarden opgenomen waar reclames en overige marketingacties aan moesten voldoen.
Op dit punt kunnen we dik drie jaar later concluderen dat de wet op dit punt, zoals online casino-expert Frank op de Woerd al stelde in een eerder artikel uit deze serie, te algemeen geschreven is. Aanbieders als BetCity, TOTO, Holland Casino en Batavia Casino (niet veel later omgedoopt tot Kansino) waren tussen 21.00 uur ‘s avonds en 06.00 uur ‘s ochtends niet van de radio en televisie af te slaan. Een bewuste keuze voor overdaad, denkt marketing specialist en SEO-expert Ronald Voorbergen. ,,In mijn ogen kon je dit zien aankomen. Een opening van de markt zonder duidelijke restricties zorgt ervoor dat alle marketeers kunnen doen wat ze willen. Als er voldoende budget voor handen is en de campagne inkomsten oplevert, zal dit bijdragen aan een overload aan reclames. De casino’s wilden in het begin direct veel naamsbekendheid creëren, mede omdat grote aanbieders als bet365 en Unibet niet direct online waren.”
,,Wat daarbij ook een rol speelt, is dat er wel degelijk online casino’s zonder vergunning de deuren voor Nederlandse spelers dichtgegooid hebben”, vervolgt Voorbergen. ,,Er ontstond dus een echte strijd rondom naamsbekendheid en merkvoorkeur. Daarbij werden er BN’ers ingezet, bevatte ieder bushokje een gok poster en was er om de haverklap een gokreclame te zien.”
Niet alleen de frequentie van adverteren, maar ook de manier waarop ging – al dan niet bewust – weleens te ver. Zo kregen meerdere online casino’s een boete van de KSA voor het maken van reclame die gericht was op spelers uit de leeftijdscategorie 18-24. Dit is volgens de letter van de wet niet toegestaan. Die boetes werden door meerdere casino’s betwist, maar werden in 2024 onherroepelijk. Onder andere Bingoal was het niet eens met de boete die het van de Kansspelautoriteit kreeg. De rechtbank heeft de KSA onlangs in het gelijk gesteld waardoor de bookmaker toch echt vier ton moet betalen.
Het aantal spelers dat zich registreerde bij één van de casino’s met een vergunning steeg dus het doel van de adverteerders werd bereikt, maar het zorgde er in toenemende mate voor dat de consument zich ging ergeren aan de wildgroei aan gokreclame. Daarop kwam de politiek in actie.
Tweede Kamerleden vielen over elkaar heen om schande te spreken van de ‘tsunami’ aan gokreclames. Toenmalig Minister voor Rechtsbescherming Franc Weerwind ging direct aan de slag om paal en perk te stellen aan de reclamemogelijkheden voor online casino’s. Dit resulteerde in het Besluit Ongerichte Reclame Kansspelen op afstand – kortweg ORKA. Dit besluit beperkt geleidelijk de advertentiemogelijkheden van de online casino’s. Per 1 juli 2023 werd het verboden om ongerichte reclame te maken in de publieke buitenruimte en op radio en televisie. Een jaar later mochten online casino’s geen sponsoractiviteiten uitgezonderd sportsponsoring meer ontplooien en per 1 juli 2025 gaat er ook een streep door sportsponsoring.
Een jaar eerder werd er al een streep gezet door het gebruik van rolmodellen. Online casino’s maakten en masse gebruik van BN’ers, ex-topsporters en influencers om consumenten te overtuigen om bij hen een account te openen.
Voor casino’s die later op de markt zijn gekomen, leveren deze maatregelen best een flinke uitdaging op om naamsbekendheid op te bouwen en de spelers te bereiken. Voor sommige casino’s was het doel echter al bereikt en kwam het beperken van de marketingmogelijkheden hen juist best prima uit. Zelf hebben kunnen profiteren van mogelijkheden die anderen later niet meer hebben, komt deze casino’s zeker niet ongelegen. Ook een casino als BetCity dat in 2022 voor € 300 miljoen werd verkocht aan het Britse Entain, spon garen bij de overdaad-strategie en hoewel dat zelfs resulteerde in een boete van € 3,4 miljoen van de KSA voor tekortkomingen in de compliance en het overtreden van de reclameregels, konden de eigenaren flink cashen bij de verkoop.
Volgens expert Ronald Voorbergen heeft het besluit ORKA enige impact op doelstelling om de gewenste ‘beperkte promotie’ te bewerkstelligen, maar is het besluit zeker niet volledig gewaarborgd. ,, Ik ben vooral benieuwd hoe casino’s om dit besluit heen gaan denken. Er zijn namelijk nog steeds voldoende manieren om de spelers te bereiken. In mijn ogen is dat niet erg, maar het moet wel op de juiste manier gebeuren.”
Één van de aspecten van recent voer voor discussie is de mogelijkheid tot online reclame maken. Diverse politieke partijen steunen de motie van SP-Kamerlid Michiel van Nispen om online gokreclames te verbieden. Volgens Voorbergen is dat niet de oplossing. ,,Er moeten duidelijke regels komen wat wel en niet wenselijk is. Dit kan bereikt worden door in gesprek te gaan met de marketeers van de online casino’s. Hele take-overs van de homepage van nieuwsmedia als NU.nl of AD.nl vind ik niet wenselijk.”
,,Affiliate marketing is een vorm van zichtbaarheid die in mijn ogen wel kan. De doelgroep gaat op zoek naar informatie en kan zelf bepalen of hij of zij ergens op klikt om doorgeleid te worden naar een online casino. Dat is een heel andere benadering van via display advertising of social media”, zegt de SEO-expert, die zich wel wat voor kan stellen bij verdere advertentie beperkingen. ,,Sommige vormen van adverteren gaan in mijn ogen te ver, maar we moeten oppassen dat we met alle maatregelen het legale aanbod niet onzichtbaar maken voor de doelgroep. Dan gaan we mensen onbewust naar het illegale aanbod sturen. Dat voelt als de kop in het zand steken.”
Niet alleen op het gebied van reclame en marketing is het de vraag of casino's die steeds strenger wordende regelgeving aan zichzelf te danken hebben. Ook qua veilig en verantwoord spelen laten de casino’s steken vallen, zo blijkt uit de evaluatie van de Wet Kansspelen op afstand.
Ook in dit geval is er in de wet niet heel uitgesproken opgeschreven wat er van de casino’s verwacht wordt. Dat komt deels voor hun eigen rekening. De goklobby – zoals deze genoemd wordt – heeft in de aanloop naar de invoering van de Wet Koa en ook in de periode van 1 oktober 2021 tot nu in Den Haag gepusht voor een zo liberaal mogelijke wet. De casino’s zouden zichzelf – kort door de bocht geschreven – zelf gaan reguleren.
In de praktijk blijkt het lastig om de zorgplicht voor spelers te combineren met de doelstelling van een online casino om winst te maken door spelers te laten spelen. Dat maakt niet alleen de vraag relevant of de zorgplicht op de juiste plaats ligt, maar ook of casino’s hun prioriteiten op orde hebben.
Volgens jurist Steven Vrolijk ligt het ietwat genuanceerder dan dat. ,,Het is te kort door de bocht om nu te spreken van te liberale, volledig multi-interpretabele wetgeving”, aldus Vrolijk. ,, In veel opzichten was de eerste Wet Koa onderscheidend ten opzichte van wetgeving in andere gereguleerde markten. Zo was – en is – er het Cruks, de zeer strenge CDB-eisen (Controle Databank, red), de vergaande eisen aan betrouwbaarheid en integriteit van de aanbieder waarbij ook de Bibob-toets wordt ingezet, de eisen aan het spelsysteem waarmee eerlijk spelverloop is vastgesteld en een zeer brede set eisen aan verslavingspreventie beleid. Dit gaat van risicoanalyses van het spelaanbod tot verplichte cursussen en verplichte betrokkenheid van (ervarings)deskundigen.”
Volgens Vrolijk – voorman van het Keurmerk Verantwoorde Affiliatie – hadden echter wel een aantal zaken scherper gekund. Zo deelt hij de mening van Voorbergen dat wettelijke kaders op het gebied van reclame onvoldoende waren. ,,Het aan te leveren beleidsstuk voor reclame was relatief vormvrij (toon aan dat je de wet gaat naleven) en de kaders hadden duidelijker gekund. Er is bijvoorbeeld niet genoeg nagedacht over het doseren van de reclame, los van de vastgestelde tijdstippen dan (ná 21.00 uur). De wetgever heeft zich verkeken op juist die noodzaak aan marketing voor bedrijven op een nieuwe markt. Ook had de markt baat gehad bij een vastgestelde definitie van ‘probleemspeler’.”
De jurist is er niet van overtuigd dat online casino’s zichzelf in de vingers gesneden hebben. ,,Dat is een lastige. Je moet je voorstellen dat alleen al het verkrijgen van een vergunning in Nederland ontzettend veel tijd en investering vereist. Laat staan het onderhouden ervan. En dan nog is de kans groot dat de aanvraag wordt afgekeurd. Vergunninghouders moeten aan ontzettend veel regels voldoen en laten zich volledig monitoren, bijvoorbeeld door het CDB. Juist in een zeer streng gereguleerde nieuwe markt, is het dan voor de bedrijfsvoering essentieel om succesvol te worden. De eerste partijen hebben zich aan de wet gehouden en hebben laten zien dat ze er zijn. Dit is logisch en te verwachten.”
Vrolijk kijkt met lede ogen naar de actuele ontwikkelingen. ,, Als we kijken naar de steeds groter wordende illegale markt – waar de omgang met (probleem)spelers schandelijk is te noemen – moeten we blij zijn met ons gereguleerde systeem. Het is van groot belang om deze markt ook interessant genoeg te houden. Een stap naar betere bescherming van de speler kan mijns inziens zijn dat er meer data gedeeld gaat worden tussen vergunninghouders en de verslavingszorg. In beeld krijgen waar problematiek vooral vandaan komt. Legaal of illegaal aanbod? Welke praktijken? Geanonimiseerd en datagedreven inzicht in de aard van bestaande verslavingsproblematiek kan enorm helpen bij het vormen van beter beleid.”
De conclusie van dit artikel mag denk ik zijn dat het online casino in zijn algemeenheid bewust een aantal risico’s genomen heeft in de begin eerste periode na het legaliseren van online gokken. Daarbij hebben ze grosso modo gebruikgemaakt van de ruimte die Wet Kansspelen op Afstand bood. Het ene casino is daar wat verder ingegaan dan het andere. Natuurlijk zijn er incidenten geweest waarbij een casino – bewust of onbewust – de fout in is gegaan en waarbij er terecht een sanctie op is gelegd door de Kansspelautoriteit. Dat is – denk ik – inherent aan een nieuwe markt die tot op de dag van vandaag niet stabiel is. Er wordt daarbij naar mijn mening te veel gevraagd van een casino. Casino’s zijn eerst en vooral bedrijven waar geld verdiend moet worden. Zonder spelers geen inkomsten. Dat werkt twee kanten op. Casino’s hebben baat bij het laten zien van hun product, maar hebben er ook baat bij dat spelers op een verantwoorde manier spelen. Rücksichtslos iedereen aan een gokverslaving helpen, is – in tegenstelling tot wat sommigen denken – niet in het belang van de legale casino’s.
Eerdere open kaart berichten:
1. Open kaart – OnlineCasinoGround onderzoekt: Is de politiek anti-gokken?
2. Open kaart – OnlineCasinoGround onderzoekt: Is online gokken nu echt zo gevaarlijk?
3. Open kaart – Waarom stoppen online casino’s met een vergunning in Nederland?
4. Open Kaart – Hoe herken je een gokverslaving?
5. Open kaart – Hoe herken je een legaal online casino?
6. Open kaart – hoe gevoelig zijn jongvolwassenen voor online gokken?
7. Open kaart – Waarom spelen steeds meer Nederlanders bij illegale casino’s?
8. Open kaart: Wat zijn hoog risico kansspelen?
