Recente geschiedenis en overheidscontrole bij (online) gokken
12 augustus 2020
We plaatsten op OnlineCasinoGround al regelmatig artikelen over de geschiedenis van het gokken. Daarbij ging het vaak over een vroege geschiedenis. Bijvoorbeeld de geschiedenis van gokkasten, speelkaarten en woorden. Een geschiedenis soms die terugging tot ver voor 1900.
Maar de afgelopen 35 jaar is er natuurlijk ook al recente geschiedenis. Kijk alleen al naar de veranderingen bij gokkasten in die periode. Mechanische kasten zijn razendsnel verdrongen door digitale video slots met talrijke mogelijkheden voor attractieve spellen. Die bovendien gewoon thuis gespeeld kunnen worden.
En dankzij de toegenomen globalisering konden de fysieke gokkasten en de online spellen zich razendsnel over de wereld verspreiden. In principe kunnen geïnteresseerden nu overal dezelfde spellen spelen. Met gokkasten benoemen we dan nog slechts één onderdeel. Veel belangrijker echter dan het uiterlijk van gokken met roulette, fruitautomaten en dergelijke, is er iets anders dat de recente geschiedenis kenmerkt.
Met de toename van gokmogelijkheden werd gokken voor meerdere landen een belangrijke bron van inkomsten. Of, als een land nog geen goede controle had over het gokken onder zijn inwoners, een reden naar wetgeving en regulering omtrent gokken te kijken. In 2001 was de wereldwijde omzet in gokken ruim 200 miljard dollar. Dat groeide met een redelijk constant percentage per jaar naar een kleine 400 miljard in 2010. Dit jaar komt het, mede door de dip door corona, uit op iets meer dan 500 miljard dollar.
Onder nog geen goede controle kunnen we als voorbeeld denken aan online gokken in Nederland. In Nederland is online gokken verboden, dus wijken Nederlanders die willen spelen uit naar buitenlandse aanbieders. Aan het geld dat ze daar uitgeven verdient de Nederlandse economie niets. Dat moet gaan veranderen met de aangekondigde wetwijzigingen. Maar met welke argumenten? Natuurlijk niet met klagen over inkomstenderving. Nee, antropologen die naar de recente geschiedenis keken, zagen andere argumenten.
Antropologen zijn geïnteresseerd in hoe mensen omgaan met elkaar en de wereld om hen heen omgaan, en hoe ze betekenis geven aan hun leven. Ze kijken daarbij naar alle facetten. Zelfs wanneer ze onderzoek doen naar een onderdeel, bijv. het dialect van een gokker op Tahiti. Dan kijken ze naar een veel groter gebied. Met het voorbeeld in gedachten dus ook naar de geschiedenis, economische ontwikkelingen, religieuze praktijken, politiek en meer op Tahiti.
Enkele antropologen keken wereldwijd naar de recente geschiedenis van gokken in de afgelopen jaren. Zij zagen vooral dat in de argumenten van overheden steeds vaker begrippen werden gebruikt als verantwoord gokken, consumentenbescherming en dergelijke.
Uiteindelijk bleken alle argumenten rond ‘voorkomen van allerlei vormen van problematisch gokgedrag’, vooral voort te komen uit de wens gokinkomsten veilig te stellen. Of te zorgen dat een land zelf kan profiteren van het gokgedrag van haar inwoners. Dus de gokinkomsten.
Wereldwijd trokken overheden de controle over gokactiviteiten steeds meer naar zich toe. We kennen inmiddels de onderliggende reden. Voor die controle legden ze vrijwel allemaal de verantwoordelijkheid bij controlerende (semi-)overheidsinstanties en gokexploitanten. Die moesten (en moeten) burgers beschermen tegen gokgerelateerde schade.
Daar gaven die instanties en ondernemers allemaal hun eigen invulling aan. Er werden talrijke onderzoeken gedaan. En gokexploitanten namen veel initiatieven gericht op verantwoord gokken. De antropologen constateren echter na het bestuderen van vele onderzoeken dat er nog weinig duidelijkheid is over de oorzaken van problematisch gokken. Of dat er op zijn minst onder wetenschappers over en weer veel kritiek is op elkaars conclusies.
Een belangrijk deel van de verschillen in conclusies is te leggen bij culturele verschillen. We schreven daar al eens over. In het ene land of continent houden spelers zich vooral bezig met fruitautomaten, terwijl in een ander land mensen voornamelijk aan loterijen meedoen of op sporten wedden. Daarmee verschillen de bronnen van gokinkomsten per land. Maar ook de omgeving en daarmee de invloeden op bijvoorbeeld gokverslaving.
Het maakt immers verschil of je in een casino, met vrienden rondom je, een gokkast bespeelt, in een café met een biertje in je hand of thuis achter je PC. En waar je in Nederland op elke hoek van de straat een staatslot kunt kopen, en ander vertier kunt vinden, moet je daarvoor in Lapland een flink eind door de sneeuw. Dankzij online wordt het allemaal makkelijker, maar de fysieke omgeving blijft een belangrijke rol spelen.
En dat wordt volgens enkele antropologen niet altijd op juiste waarde geschat. Dat hoeft bij lokaal onderzoek geen probleem te zijn. Maar vanzelfsprekend wel bij het wereldwijd overnemen van een oplossend initiatief tegen beperking van problematisch gokken.
Overheden, stellen meerdere onderzoekers vast, trokken de afgelopen jaren dus steeds meer de controle over gokactiviteiten naar zich toe. Een belangrijke reden daarvoor zijn de gokinkomsten die een bijdrage leveren aan de economie. De controle krijgen deden ze met als belangrijkste argument het voorkomen van gokschade bij de inwoners. Er zijn echter grote verschillen in aanpak, gebaseerd op grote verschillen in conclusies uit onderzoek. Daarbij wordt te weinig rekening gehouden met culturele (gok)verschillen. Etcetera.
Maar ondanks de verschillen in aanpak en conclusies uit onderzoek is in vrijwel alle landen gokken geleidelijk onderdeel geworden van de volksgezondheid. Terwijl je zou denken dat gokken bij economie hoort of een ministerie van sport en ontspanning. Door het onderdeel te maken van volksgezondheid komt de nadruk te liggen op het voorkomen en/of behandelen van problematisch gokken en gokverslaving. En niet op het plezier van de meerderheid van de inwoners bij het bespelen van fruitautomaten, een spelletje roulette of het wachten op de uitslag van een sportweddenschap of loterij.
De afgelopen vijf jaar kwam er daardoor vanuit steeds meer kanten kritiek op overheidsbeleid. Die kritiek verschilt per land, vanuit de genomen maatregelen. Maar er is ook algemene kritiek. Daarbij wijzen zelfs onderzoekers bijvoorbeeld op de methoden van onderzoek naar problematisch gokken. Ze vinden dat teveel onderzoek plaatsvindt in geïsoleerde situaties, waar een gokomgeving kunstmatig is nagebootst. Daarbij is dus niet of nauwelijks sprake van een realistische gokomgeving.
Een ander punt van kritiek is de nog steeds niet eenduidige definitie van ‘verantwoord gokken’. Dat is immers het vage begrip waaronder veel overheden, vaak even vage, zaken willen regelen als probleem gokken, gokverslaving en dergelijke. Door de onduidelijkheid is behandeling in het ene land in handen van een GGD of verslavings-hulpinstantie, terwijl in een ander land direct een psychiater in beeld komt. Overigens leidt ook het feit tot bezwaren, dat in sommige landen onderzoek vanuit een specialisme als psychiatrie wordt aangestuurd. De kritiek is dan ‘zwaar geschut en preken voor eigen parochie’.
De recente geschiedenis liet wereldwijd een verschuiving zien naar meer overheidscontrole. Met daarbij, onder wellicht valse voorwendselen, grote aandacht voor problematisch gokgedrag. De afgelopen jaren klinkt er weer meer kritiek op die aandacht. Dat neemt niet weg dat overheden hun inwoners moeten beschermen tegen gokgerelateerde schade. De verantwoordelijkheid daarvoor legden ze vooral bij kansspelautoriteiten, verschillende online gokexploitanten en natuurlijk de speler zelf.
De wereldwijde discussie zal nog wel even voortduren. In de tussentijd blijven gokondernemers de geschiedenis veranderen met nieuwe of aangepaste spellen, dankzij verdergaande technologische ontwikkelingen. En zoekt de overgrote meerderheid van spelers zonder problematische gevolgen vertier bij een spelletje poker, een weddenschapje of een druk op de knop van een fruitautomaat.
