Verlaten Casino’s: Casino op Lido in Venetië
3 januari 2020
Vanaf eind jaren twintig van de vorige eeuw spreken enkele Venetianen over een Casino op Lido. Een Italiaans gezegde wil dat gokken is bedacht in Venetië, tussen de kolommen van de leeuw en de heilige Todoro op het San Marcoplein. Dus waarom zou er, na het Ridotto, niet weer een mooi casino kunnen komen?
In 1937 komen een aantal particuliere investeerders bij elkaar. Hun gesprek gaat niet over een casino, maar over de Biënnale van Venetië. Deze tweejaarlijkse kunstmanifestatie bestaat dan al lange tijd. Sinds 1932 maakt ook een filmfestival er deel van uit.
De aanwezigen willen het festival meer flair geven. Een modern filmpaleis kan daartoe bijdragen. Het filmfestival levert voldoende geld op. Een mooi gebouw kan ook de rijke internationale elite naar Venetië trekken, maar vooral ook naar het duineiland Lido.
Die dag besluit men tot de bouw. Hotelonderneming CIGA wordt de belangrijkste financier, mits er een tunnel komt vanuit het nieuwe gebouw naar hun Hotel Excelsior. Kodak en een Italiaanse projectorfabrikant zullen de technologie leveren.
Er is een winter casino in Venetië. In 1936 spreekt de gemeente Venetië over een zomer casino op Lido. Het zou een belangrijke bron van inkomsten moeten worden. Dat zag men immers ook bij veel steden aan de Cote d’Azur en diverse Europese kuuroorden.
Gokken is verboden in Italië en de fascistische partij uit morele twijfels. Burgemeester Giodano zoekt echter oplossingen voor de financiële tekorten van de stad. Die vond hij vooralsnog bij gondelbelasting en nieuwe regels voor de middenstand.
Tijdens het gesprek over een filmgebouw in 1937 komt het casino ter sprake. Vrijwel tegelijkertijd besluiten de aanwezigen in het filmgebouw een casino op te nemen. Gokken is weliswaar verboden. Maar er ligt een Koninklijk Besluit in wet 27 uit 1924. Die luidt dat, ondanks het verbod op gokken, de opening van gokhuizen is toegestaan.
Voor buitenlandse gokkers zal zeker een uitzondering worden gemaakt. Helemaal wanneer de vergunninghouder met de gokwinst culturele evenementen en projecten gaat ondersteunen. De burgemeester en zelfs Mussolini gaan uiteindelijk akkoord met het casino op Lido.
De bouw van het casino op Lido in 1937
Door de ligging van Hotel Excelsior is de locatie direct duidelijk. De bouw zal plaatsvinden op de fundering van een oud Oostenrijks fort. Voortvarend gaat men aan de slag. Het ontwerp en de verantwoordelijkheid van de bouw ligt bij bouwmeester Eugenio Miozzi.
In minder dan acht maanden is de bouw gereed. Op 30 juni 1938 wordt het “il palazzo del Cinema ed il Casinò” (paleis van de film en het casino) als nieuw cultureel centrum geopend.
Kosten nog moeite zijn gespaard. Het interieur is versierd met het mooiste Italiaanse marmer. Er zijn grote spiegels, veel glas en majestueuze kroonluchters. Het casino heeft een balzaal en in het midden van de zaal, als voorbeeld van nieuw technisch vernuft, een mechanisch podium.
Het Casino kort na de opening in 1938
Kort na de oplevering breekt de Tweede Wereldoorlog uit. Het is, in ieder geval buiten Italië, erg stil rond het casino. En ook na de oorlog is er weinig berichtgeving, behalve over het filmfestival.
Het casino draait met wisselend succes, blijkt uit de spaarzame verslagen. Maar wat is succes merkt een Italiaanse journalist in de zestiger jaren op. Succes is volgens hem slechts de beoordeling van een resultaat na een uitgesproken verwachting. Met andere woorden, verwacht je weinig, dan is succes dichtbij.
Rond het Casino op Lido zijn er voornamelijk verhalen. Het zijn de ervaringen van de gokkers die hun memoires schrijven. Of een zeldzaam krantenbericht.
Een zo’n bericht zet het Casino op Lido direct volop in de schijnwerpers. Het is de beroving in 1984 door de beruchte maffiabaas Felice Maniero. Daar gaat wel het een en ander aan vooraf. In Venetië werken bij uitgaansgelegenheden, maar vooral in gokgelegenheden, geldwisselaars. Daar kunnen gokkers die even geen contanten hebben geld lenen voor een dag tegen 10% rente. Het is een lucratieve handel.
In 1980 neemt de bende van Maniero met veel geweld die handel over. Hij gaat daarnaast door met overvallen, moorden en andere criminele activiteiten. In 1984 weigert het casino op Lido hem de toegang. Maniero zint op wraak. Op 1 mei 1984 berooft hij met 6 handlangers het casino van 2,5 miljard lire (circa 1,2 miljoen euro). De kranten staan er vol van en veel journalisten maskeren nauwelijks de sympathie die ze hebben voor de man die van de rijken heeft gestolen.
Een van de verhalen over gokervaringen in het Casino op Lido komt van de Amerikaan Alan N. Shapiro. Hij werd vooral bekend met zijn boeken over de TV-serie Star Trek, maar ook zijn artikelen over bijvoorbeeld Trump trekken veel aandacht.
Hij is rond 1980 in Italië en pocht bij Italiaanse vrienden over zijn winnende Blackjack-systeem. Ze dwingen hem naar het Casino op Lido te gaan, waar nog geen van hen ooit is geweest. Het eerste dat Shapiro daar opvalt zijn de kledingvoorschriften. Zonder zwarte schoenen, een stropdas en een colbert kom je het casino niet in. Dit in tegenstelling tot Amerika, waar volgens hem geen kledingvoorschriften zijn.
De enige verbinding met Lido is een veerboot, vertelt Shapiro. De entree is een grote hal met een monumentale trap en drie grote liften. Het dikke, rode tapijt veert onder zijn voeten en er is veel marmer en glas. Het casino bevindt zich boven en is verdeeld over meerdere zalen.
Onderaan de trap controleert een in smoking geklede man hun identiteit. Daarna kunnen ze een toegangskaartje kopen. De vriendin die met hem meeging is medewerker bij de staat. En het blijkt dat het voor staatsmedewerkers bij wet verboden is een casino te betreden.
In het casino ontdekt Shapiro dat er maar één Blackjack tafel is. De zaalmanager vertelt hem dat hij geluk heeft dat het er staat. Europeanen spelen liever roulette dan het Amerikaanse gokspel. De Blackjack tafel is kort daarvoor geplaatst als experiment.
Eind jaren negentig besluit de gemeente Venetië tot de bouw van een nieuw, modern casino. Het moet veel meer een Amerikaanse stijl krijgen en dichter bij het centrum liggen. Het wordt uiteindelijk in 1999 gebouwd bij het vliegveld Marco Polo.
Met de komst van het nieuwe casino sluit het casino in het gebouw op het Lido. De Biënnale en het filmfestival zijn dan al weg. Het gebouw staat enige tijd leeg. Uiteindelijk worden enkele zalen weer in gebruik genomen door het filmfestival. Met name voor het onderbrengen van de pers en voorvertoningen van films aan recensenten.
Om te gokken in Venetië moet je naar het oude winter casino, Ca’ Vendramin Calergi, of het nieuwe Casino van Venetië, Ca’Noghera.
