Verlaten casino’s: Casino Notabile
22 januari 2020
We kennen Rabat als de hoofdstad van Marokko. Er is echter ook een Rabat op het eiland Malta. En dat eiland kennen we als de belangrijkste leverancier van gokvergunningen. Er zijn talrijke casino’s gevestigd. De meeste virtueel. Daarnaast zijn er enkele casino waar je daadwerkelijk kunt binnenlopen om een gokje te wagen. De meeste daarvan wekken nauwelijks enige indruk.
Indrukwekkend is Malta zelf wel. Vooral de oude hoofdstad Mdina heeft vele prachtige gebouwen in middeleeuwse en barokke bouwstijl. Een bijzondere tegenpool daarvan is het kleine, betrekkelijk jonge Casino Notabile uit 1887. Het ligt net buiten de stadsmuren van Mdina op een heuvel met prachtig uitzicht over Malta. Door de plaatselijke bevolking kreeg het daardoor al snel de naam Point de Vue.
Op 22 april 1876 begint de adel van Malta een Vereniging van Edelen. De mannen willen kunnen samenkomen zonder aanwezigheid van ‘gepeupel’. Geleidelijk ontstaat het idee voor een eigen gebouw. Daarvoor passen ze de statuten zodanig aan dat de leden die dat willen aandeelhouder kunnen worden.
Begin 1886 geven ze de Britse architect Webster Paulson opdracht een clubhuis te bouwen. Het moet een casino worden zoals in die tijd gebruikelijk (zie etymologie van het woord casino). In oktober 1886 komt hij met zijn ontwerp. Het wordt direct goedgekeurd. Nadat ook de regering akkoord gaat met de verhuur van de grond kan Paulson aan de slag.
In die tijd is Malta volledig gericht op Italië, zelfs qua taal. De notabelen en adel zijn bovendien nauw verbonden met de patriciërs in Florence. Maar het is vooral de bootverbinding met Sicilië waarom Italiaanse arbeiders werken aan de bouw van Casino dei Nobile (oftewel Casino Notabile, zoals het tegenwoordig wordt genoemd).
De Italianen zorgen voor enkele aanpassingen in het ontwerp. Daardoor wordt het gebouw volgens kenners een Victoriaanse gebouw met Siciliaanse invloeden. Naast invloed op stijl en sfeer wordt er bovendien een borstbeeld van de gouverneur in Malta gemaakt door de Siciliaanse beeldhouwer Guiseppe Vaienti. Hij ontwierp waarschijnlijk ook de ornamenten aan de buitenkant van het casino.
De naam ‘Casino Notabile' onderdeel van de architectuur.
In augustus 1888 is de bouw gereed. Het zal het laatste werk blijken van Webster Paulson. Hij overlijdt op 16 augustus 1887 aan de gevolgen van cholera. In het Casino Notabile herkennen bouwkundigen veel van zijn eerdere werk op Malta. Ze beschouwen het als een typisch voorbeeld architectuur uit het Victoriaanse tijdperk.
De vereniging van edelen neemt het gebouw in gebruik. Een jaar later wordt de Vereniging voor Maltese Edelen opgericht voor vrouwen. Of zij ook gebruik mogen maken van het gebouw is onbekend.
Over het interieur van het casino en hun vereniging brengen de leden van de verenigingen weinig naar buiten. Wel is duidelijk dat ze met hun tijd meegaan. En hun activiteiten groeien mee met de gangbare ontwikkeling van casino’s. Kaartspellen maken daarbij wellicht plaats voor roulettetafels.
Maar de wereld en de situatie op Malta veranderen. Er zijn meer casino’s in de wereld, er is meer geld in omloop en de mobiliteit neemt toe. Het gebouw wordt in de loop van de 20ste eeuw steeds minder intensief gebruikt. Kort voor het millennium valt het doek voor het casino Notabile.
Het casino notabile stond een aantal jaren in steigers
Er wordt geen onderhoud meer gepleegd aan het ongebruikte gebouw. Er treedt snel verval in. In 2005 spreken enkele Maltezers al over andere toepassingen. Het komt er niet van. En het gebouw vervalt verder. Enkele muren verzakken en aan de voorzijde begint de muur te hellen. Het wordt gestut met houten palen en later met steigers.
Plannen voor herstel en hergebruik stranden bij gebrek aan geld en prioriteit. Meerdere andere gebouwen op het eeuwenoude Malta, en met name in Mdina, vragen om renovatie. Bovendien zijn die van groter historisch belang.
In 2015 accepteert de regering van Malta een plan voor hergebruik. Met Europese subsidies en bijeengeschraapt geld uit de omgeving krijgen de initiatiefnemers de middelen bij elkaar voor de renovatie. Conflicterende belangen van betrokkenen zorgen nog even voor oponthoud. Maar als die zijn opgelost kan worden begonnen.
Het wordt uiteindelijk een project van ontwerpen en bouwen, waarbij de aannemer inspeelt op bouwkundige problemen die tevoorschijn komen. Het casino Notabile blijkt onder andere gebouwd op een fundament van klei. Grote delen van het gebouw moeten worden afgebroken en herbouwd.
In 2017 is de renovatie voltooid. Het gebouw wordt overgedragen aan de gemeente Mdina en het geplande cultureel centrum kan worden ingericht. De cultuur van Malta moet daarbij centraal staan. Tentoonstellingen en activiteiten zullen de folklore en cultuur van Malta helpen vergroten is de gedachte.
Bijna 130 jaar na de ingebruikname zijn de roulettetafels, zo die er al waren, definitief verleden tijd. Kunstenaars van over de hele wereld buigen zich over de geschiedenis van Malta voor een eerste tentoonstelling in augustus 2017. Inmiddels vonden er al meerdere exposities plaats, komen leden van kunstclubs samen in het gebouw en heeft het verlaten casino Notabile weer een bestemming.
