In Las Vegas is een park genoemd naar Clarence Ray. De tekst daarover, op de parkensite van de gemeente, is kort.
De tekst luidt:
Het Clarence Ray Memorial Park beschikt over een speeltuin en veel open ruimte. Het is genoemd naar Clarence Ray, die mede-eigenaar was van de eerste zwarte gokhuizen in Las Vegas. Hij nam deel aan de strijd om grote casino's ertoe te brengen zwarte dealers in te huren, met als hoogtepunt het Toestemmingsbesluit van 1972. Ray nam ook deel aan de pogingen om de werkgelegenheid van zwarte arbeiders op de Hoover Dam veilig te stellen. Hij hielp in 1960 een einde te maken aan de discriminatie op het gebied van openbare accommodatie in de kansspelindustrie, die werkte om de burgerrechtenwetgeving te waarborgen. Ten slotte hielp hij ook bij het maximaliseren van de zwarte stemkracht door in 1928 de Voters League te organiseren; later was hij president van de herleefde Kiezersliga voor twee termijnen tijdens de burgerrechtenstrijd van de jaren zestig.
Uit dit korte verhaaltje grabbelen schrijvers over zwart Amerika of ‘gokken in Las Vegas’ hun zinnetjes over Clarence Ray. We gingen op onderzoek uit. Wie was Clarence Ray?
Clarence Ray is op 28 februari 1900 geboren in Fresno, Californië als zoon van Floyd Oscar Ray. Zijn vader, een native American (indiaan), heeft hij echter nooit gekend. Tijdens een ruzie schoot zijn zwangere moeder hem dood en vluchtte naar Fresno. Er volgt een jeugd van reizen, nieuwe vaders en halfbroers en -zusters. Clarence Ray kijkt er met plezier op terug.
Tijdens zijn middelbare-schooltijd is hij veel bij Fanny Swinger, zijn grootmoeder van moederskant. Deze voormalige slavin trouwde een Afro-Amerikaan met een Britse achtergrond. Ze kregen samen 17 kinderen, waarvan Ray’s moeder de oudste is. Van rassenscheiding merkt Clarence Ray niets. Scholen- en sportverenigingen in Californië zijn gemengd en hij heeft vrienden onder witten, zwarten en Mexicanen, zoals hij dat zelf zegt.
Een broer van zijn moeder heeft een speelhuis waar bezoekers gokken. Op jonge leeftijd leert Clarence Ray van deze oom George de kneepjes van het vak. Hij leert de populaire spellen, in die tijd voornamelijk kaartspellen met croupiers, en domino. Maar hij leert ook valsspelen, spelers oplichten en meer. Tijdens zijn middelbare schooltijd heeft hij echter meer aandacht voor sport. Hij is een goede honkballer en komt in het topteam van zijn school.
Daarna speelt hij honkbal op hoog niveau op alle scholen die hij nog bezoekt. Het zijn gemengde teams. Maar wanneer hij als betaald speler aan de slag kan moet dat in een zwart team, in professionele team zijn witten en zwarten gescheiden. Het is zijn eerste persoonlijke ervaring met rassenscheiding. Hij houdt het niet lang vol. Studeren vindt hij sowieso al niets en de gokwereld trekt hem meer.
In zijn school- en sporttijd is Clarence Ray altijd blijven werken bij casino’s. In het begin bij de zaken van zijn oom, later op meerdere plaatsen in Californië en weer later ook buiten de staatsgrenzen. In 1922 gaat hij voor het eerst naar Las Vegas. Dat is dan nog een woestenij in ontwikkeling. In wat nu Downtown heet staan wat huizen, kroegen en speelhallen. De man die Clarence Ray en zijn vrienden heeft uitgenodigd voor een baantje belazert hen. Clarance gaat direct terug, zijn vrienden blijven.
Hij trekt in bij zijn moeder, die een groentenwinkeltje is begonnen in El Centro, Californië. Daar leest hij een paar jaar later over de bouw van de Hoover Dam. Hij besluit in 1925 weer naar Las Vegas te gaan. Wellicht vindt hij werk bij de bouw, denkt hij. Maar in zijn hart weet hij dat de semi-gelegaliseerde gokwereld van Vegas hem meer aantrekt.
De casinowereld van Las Vegas stelt nog niet zo veel voor. Er zijn een paar speelhallen en Clarence Ray vindt werk in ‘the Miner’s Club’. Spelers moeten daar speeltijd kopen en Clarence krijgt daarvan een percentage. Ze moeten ook de speelkaarten kopen van de club en daarvan krijgt hij ook een deel. Na deze club volgen er nog enkele, waarbij hij zich opwerkt van dealer tot manager. Het leven in Las Vegas is nog volledig gemengd, rassenverschillen bestaan niet.
Eind twintiger jaren runt Clarence Ray met twee maten, Bill Jones en Clarence Reed, een klein gokhuis in Stewart Street. Het staat al snel bekend als ‘casino voor zwarten', hoewel er ook witten en anderen komen. Een echte naam krijgt het pas veel later, naar de geboorteplaats van Jones heet het dan Navasota. Het is een van de eerste zwarte gokhuizen, waarnaar de tekst van het park verwijst.
Rassenscheiding is er niet in Las Vegas. Maar met de komst van witten uit het Zuiden, voor de bouw van de Hooverdam, komen ook discrimerende ideeën naar Las Vegas. In New York zijn familieleden van Ray lid van de daar in 1910 opgerichte NAACP (Nationale Vereniging voor de Vooruitgang van Gekleurde Mensen). Clarence stelt voor een afdeling op te richten in Las Vegas, omdat hij zich eraan ergert dat alleen witte bouwvakkers worden aangenomen.
Met vastgoed onderneemster Mary Nettles, zijn compagnon Bill Jones en een vrouw van wie hij nauwelijks iets weet (Zimmy Turner) brengen ze het benodigde geld bij elkaar. Clarence vraagt daarna Arthur McCants, een kapper, voorzitter te worden. McCants heeft ervaring met het opzetten van een afdeling, dat deed hij eerder al in Wyoming.
Na enkele bijeenkomsten verandert de landelijke overheid, opdrachtgever voor de bouw van de dam, het beleid. De uitvoerder neemt zwarte bouwvakkers aan; uiteindelijk echter slechts weinig in verhouding tot het aantal witten.
Het casinowerk gaat voor Clarence in die tijd gewoon verder. Met de verdergaande invloed van de bouw ontstaat rassenscheiding. Witten komen er nauwelijks nog in Navasoto. Wel steeds meer arme zwarten. Geleidelijk wordt het casino een opvanghuis, waar Clarence zorgt voor eten en slaapplekken voor de daklozen.
Daarnaast kunnen spelers er terecht voor de gangbare kansspelen in die tijd. Ze spelen er Craps en 21-en, dat toen soms al Blackjack werd genoemd. Een populair spel is ook Solo, dat een kruising lijkt tussen Bridge en Whist. De weinigen witten die er komen spelen Cotch, een spel dat Franse emigranten naar Amerika brachten.
In 1931 legaliseert de overheid officieel het gokken in Nevada. Het werkzame leven van Clarence Ray bestaat daarna uit het verwerven van licenties, runnen van casino’s en werken aan behoud en verbeteren van de positie van zwarten. Van 1942 tot 1945 onderbreekt hij zijn werkzaamheden. Hij gaat het leger in en wordt gestationeerd in San Francisco. Op afstand en in weekenden houdt hij zich nog bezig met casinozaken.
Na de Tweede Wereldoorlog zet Clarence zich weer volledig in voor zwarten en het casinowerk. Hij helpt bij het uitwerken van meerdere initiatieven. In 1955 krijgt Nevada een kansspelautoriteit. Drie jaar later wordt Clarence daarvan op 58-jarige leeftijd de eerste zwarte inspecteur in Nevada. Hij blijft doorgaan met activiteiten voor zijn zwarte medemens, het casinowerk verschuift naar een ander niveau.
De positie van zwarten in Las Vegas verslechterde vanaf eind jaren dertig. Activiteiten in de jaren 60 en 70 blijken echter belangrijk bij het verbeteren van hun welzijn. Clarence Ray is bij meerdere daarvan betrokken. In 1968 bijvoorbeeld benadert de bevriende casinomanager Q. B. Bush hem met een idee. Bush wil een school opzetten voor casino dealers. De benodigde middelen daarvoor komen uit een nieuw landelijke programma, het OEO (Bureau voor Economische Kansen), dat zich vooral richt op natives (indianen), werkloze zwarten en armen.
Clarence Ray is bij die school de belangrijke man op de achtergrond. Eerst lijkt het Amerikaanse Congres (enigszins vergelijkbaar met onze Tweede Kamer) nog tegen te werken. Zij wil geen geld uitgeven aan het opleiden tot een activiteit die alleen in Nevada legaal is. Daarna gaat het fout doordat het OEO kansloze en/of ongemotiveerde leerlingen stuurt. Ray stelt daarna minimale voorwaarden op waaraan een student aan moet voldoen.
Op zijn 70ste gaat Clarence Ray ook nog in Stardust Casino werken. Kort daarna stopt hij met zijn werk als leraar op de dealers school. In 1974 besluit hij dat het welletjes is. Hij stopt met alles en gaat reizen met zijn tweede vrouw Juanita. Toch blijft de gokwereld kriebelen.
Dus als de casino-eigenaar van ‘The Dunes’ hem een jaar later vraagt te helpen, gaat hij weer aan de slag. Clarence Ray werkt er tot 1983. Zijn ogen zijn dan te slecht geworden. Bovendien werken inmiddels veel zwarten op allerlei functies in casino’s in Las Vegas, zijn klus is geklaard vind hij. Hij gaat genieten van zijn oude dag, van de vele vrienden die hij nog om zich heen heeft en van de financiële belangen die hij met hen heeft in diverse casino’s.
1 mei 2020
