Eind van de dag gok, een denkfout
11 september 2020
De eind van de dag gok lijkt op meerdere andere denkfouten. Het heeft echter enkele interessante en subtiele verschillen. In de praktijk heb je daar weinig aan. Want je speelt en in de lol en spanning van het spel ben je dan niet bezig met mogelijke denkfouten. Maar het is wel leuk de eind van de dag gok in je achterhoofd te hebben, als kleine waarschuwing.
De eind van de dag gok is de neiging van verliezende gokkers aan het eind van een goksessie te gokken met een hoger risico en hogere beloning. Vanzelfsprekend met de irrationele gokgedachten verliezen snel goed te maken.
Er zijn denkfouten die erop lijken. Dat geldt echter voor meerdere denkfouten, zoals we in eerdere artikelen konden lezen. Het verschil bij de eind van de dag gok zit hem volgens sommigen in een bijzonderheidje, dat er overigens pas later is ingeslopen.
Dat bijzonderheidje slaat terug op de gokgebeurtenis waar de eind van de dag gok ooit is begonnen, bij het wedden op sport en heel specifiek gokken op paardenraces. De denkfout gaat er vanuit dat je je gehele verlies goed kunt maken met je laatste weddenschap. Stel je hebt 160 euro en je gaat wedden op een serie van acht races. Bij elke race zet je 20 euro op de favoriet en je verliest bij alle races.
Voor de laatste race heb je dan nog 20 euro. Die zet je, als je de eind van de dag denkfout maakt, niet in op het paard waarvan zelfs jij weet dat het favoriet is. Nee, die zet je in op het paard waarvan je weet dat het nauwelijks kans maakt, maar dat met 7/1 precies je verlies goed maakt. De denkfout is dat het slechte paard, dat je koos om precies jouw verlies precies te compenseren, zal winnen.
Precies compenseren werkt natuurlijk niet bij roulette en alle andere kansspellen. Daarom halen we dat facet van deze denkfout uit de omschrijving. Bovendien is eind van de dag gok wat definitief, alsof het om middernacht gaat.
Stel je spreekt met drie vrienden af in het casino. Jullie gaan twee uur roulette spelen en daarna naar de bioscoop. Je speelt behoudend op ‘chances simple’. Na twee uur sta je op een verlies van 300 euro. De film gaat zo dadelijk beginnen en je vrienden willen weg. Je kunt nog net een keer inzetten. Dat treedt de eind van de dag gok in werking en je zet 10 euro op plein, één getal met een uitbetaling van 35 keer je inleg.
De eind van de dag gok kreeg bekendheid door William Herschel McGlothin. Tijdens zijn studie aan de Universiteit van Chicago interesseerde hij zich bovenmatig in de praktische toepassing van statistieken. Hij schreef zijn proefschrift over kansspelen waarin hij de bijzondere manier van beslissen beschreef, die we nu kennen als de eind van de dag gok.
Voor zijn proefschrift verzamelde hij tussen 1947 en 1953 gegevens over 9.605 paardenraces. Hij was vooral geïnteresseerd in de bestendigheid (vasthoudendheid) van gokgedrag bij een reeks gebeurtenissen. Op de renbaan kon hij de voorkeuren van gokkers meten die dezelfde winverwachting hadden, maar verschilllende kansen op goksucces. Hij concludeerde dat gokkers zich zodanig gedroegen dat de variabiliteit van hun activa toenam afhankelijk van de genomen risico’s die eraan vooraf gingen. In de laatste race werden risicovollere gokbesluiten genomen, op paarden met een lage kans.
In feite komt de eind van de dag gok neer op het onderwaarderen van een, objectief beschouwd, grote kans op winst, en een overschatting van de lage(re) kans op winst. Meerdere onderzoekers deden na McGlothin onderzoek naar dit fenomeen. Niet per se voor de gokomgeving. Met name economen bleken geïnteresseerd in het specifieke gedrag.
Een belangrijke bevestiging van de conclusies van McGlothin kwam in 1977 van Mukhtar M. Ali. Hij analyseerde 20.247 paardenraces over een periode van vijf jaar. Hij zag dat verschillende renbanen en andere omstandigheden geen invloed hadden op de eind van de dag gok.
De interesse van economen komt onder andere voort uit het bovengenoemde bijzonderheidje, het tegen beter weten in precies je verlies willen compenseren met je laatste gok. Dat druist in tegen hun theorie van verwacht nut. Die theorie gaat er vanuit dat bij een riskante gok een rationele keuze wordt gemaakt door kansen en gevolgen te beoordelen en dan te kiezen voor de beste kans.
Zoals bij alle denkfouten wijkt het gokgedrag af van de rationele, meer logische keuze. Bij de eind van de dag gok verklaren psychologen en economen dit door de nabij gelegen referentiepunten. In tegenstelling tot bijvoorbeeld de aankoop van een lot of aandeel is de tijd tussen een beurt bij roulette of inleg voor een paardenrace kort. De verliezen liggen vers in het geheugen. Daardoor geven ze mogelijk de voorkeur op een lage kans met hoge winst. In plaats van te kiezen voor de beste kans voor een lage uitbetaling.
