Etymologie: Het woord Baccarat
18 januari 2021
Het woord Baccarat heeft een ondoorzichtige geschiedenis. Wanneer we ontdekken dat meerdere wetenschappers onderzoeken deden rondom het kaartspel baccarat hebben we hoop. De meeste verslagen daarvan beginnen met een korte geschiedenis. Maar er zijn zelfs twee onderzoeken met als titel ‘Geschiedenis van Baccarat’.
We openen een eerste van de twee en lezen: ‘Het spel baccarat, dat in 2013 meer dan 41 miljard aan inkomsten genereerde voor casino’s in Macau …’. De totale omzet van casino’s in Macau ligt rond dat bedrag, weten we. We willen het rapport al bijna terzijde schuiven. Hoofdschuddend over die onbetrouwbare wetenschappers besluiten we het toch nog even te controleren?
Dat doen we bij de gokautoriteit van Macau. Zij vertellen dat de totale omzet in 2013 ruim 45 miljard was. Die omzet bestaat uit alles, paardenraces, kraskaarten, sportweddenschappen (zoals voetbal wedden), de Chinese loterij en meer. En baccarat dus, dat volgens de DICJ (Macau Gaming Inspection and Coordination Bureau) inderdaad zorgt voor bijna 92% van die totaalomzet.
Wanneer we zijn bijgekomen van deze enorme invloed van baccarat op de omzet van Macau, gaan we op zoek naar het woord Baccarat. Voor de geschiedenis daarvan beginnen we bij de Romeinen. Zij zijn continu bezig hun rijk te vergroten. Daarvoor voeren ze in het noorden van Europa meerdere gevechten met Germaanse stammen. Vooral rivieren zijn daarbij voor Romeinen belangrijk als oversteekplaats.
In het jaar 254 vindt weer een grote veldslag plaats. Daarbij moeten de Romeinen nederzettingen langs de Rijn opgeven. Ze weten ‘de barbaren’ echter terug te dringen. Daarna bouwen ze rond 260 bij de rivier Meurthe een brug. Daarnaast vestigen ze een verdedingsfort met ongeveer 600 soldaten om de brug te bewaken. Waarschijnlijk komen er ook al snel enkele huisjes rondom het fort. Het geheel werd Bacchi-ara genoemd.
Na het vertrek van de Romeinen maakt het gebied een ontwikkeling door zoals meerdere plaatsen. In een bepaalde periode is het rijk en dichtbevolkt, tientallen jaren of langer later is daar weinig van over. Tot er weer een rijke tijd komt en de cyclus zich herhaalt. Rijkdom bestaat in die tijd niet uit geld, maar uit bezit van huizen en landgoederen, lijfeigenen en vee. We maken een sprong in de geschiedenis.
Rond 1200 ligt de macht in het gebied bij een familie, waarvan de leden en erven zich De Salm, Van Lotharingen en De Blamont noemen. Zij bezitten landerijen en meerdere kastelen, onder ander het burggraafschap Deneuvre.
Daar wordt in 1291 na een oorlog een verdrag opgesteld tussen bisschop Bouchard d’Avesnes en Ferry van Lotharingen. Daarin komen we voor het eerst het woord baccarat tegen. Er staat ‘ik (Ferry) moet terugkeren naar de bisschop … naar het kasteel in Deneuvre, dat Baccarat heet’.
Baccarat is de voormalige Romeinse nederzetting aan de rivier de Meurthe. Er wonen lijfeigenen, van Henry de Blamont, die werkzaam zijn in Deneuvre. Na het document uit 1291 komt die nederzetting vaker voor in documenten. Maar met verschillende namen. In 1310 heet het Bacquarat, in 1314 Bakarroit, in 1353 Backarrat, in 1407 Baccareat en in 1433 Baccaratum. Eenzelfde verschil in naamgeving zien we later bij het kaartspel Baccarat.
In 1332 heet het echter Baccarat. In dat jaar koopt Aldémar de Montil, bisschop van Metz, een toren en een deel van het gebied van Henry III de Blamont. De toren is een restant van het Romeinse fort en wordt Tour de Bacha genoemd. Hij laat bij de toren een kasteeltje bouwen, dat hij klein-Baccarat noemt, en een dorp met de naam Baccarat.
Daarna volgt weer een geschiedenis die op en neer beweegt tussen rijkdom en armoede. De huidige bewoners van Baccarat beschouwen Aldémar als de oprichter van het plaatje. Delen van de toren staan er nu nog. De Romeinse brug is in 1656 verloren gegaan bij een overstroming.
Als we kijken naar het woord Baccarat kunnen we natuurlijk niet om het kaartspel heen. Er zijn grofweg twee theorieën over het ontstaan van het kaartspel. Een groep historici legt het in Italië, daar zou het in de 15e eeuw zijn ontstaan. Het zou dan door soldaten uit een van de Italiaanse oorlogen zijn meegenomen naar Frankrijk. Andere geschiedkundigen betwijfelen dat. Zij wijzen erop dat de vroegste vermelding van het woord baccarat (‘baccara’) als kaartspel in 1847 verscheen.
Regelmatige lezers van OnlineCasinoGround weten inmiddels uit eerdere artikelen dat de geschiedenis van kaartspellen grillig is. Wanneer sprake is van hetzelfde spel, kan het verschillende namen hebben. Terwijl een kaartspel met een duidelijke naam meerdere spelvarianten kan hebben. En tenslotte zijn er ook nog combinaties mogelijk van die twee vormen.
We weten inmiddels dat het woord baccarat zijn oorsprong heeft bij de Romeinen en voortgang vindt in het dorp Baccarat. Rond 1450 is het dorp beroemd om zijn wijn en kleermakers. Later zakt de economie weer in. En na de tachtigjarige oorlog zitten veel mensen in het dorp zonder werk.
Dan komt een bisschop op het idee een glasblazerij te beginnen. Al snel wordt dit idee een verzoek aan koning Lodewijk de Vijftiende, een fabriek voor kunstglas te mogen stichten. Nadat de koning in 1764 zijn toestemming geeft begint de productie van venster- en drinkglas in Baccarat.
Wanneer de concurrentie toeneemt uit omliggende plaatsen en landen stappen de fabrikanten in Baccarat over op de productie van kristal. Hun kristallen glazen zijn een luxe product, slechts te koop door edelen en rijke kooplieden. Begin 19e eeuw wordt het woord Baccarat een soortnaam voor kristal van hoge kwaliteit.
Het is heel goed mogelijk dat een voorloper van het kaartspel Baccarat vanuit Italië naar Frankrijk is meegenomen. Zoals altijd in de geschiedenis van kaartspellen geeft een plaatselijke bevolking er dan een eigen draai aan. Vaak is dat een vermenging van het nieuwe spel met regels van een bestaand spel.
De adel, bij wie het kristal uit Baccarat populair is, speelt diverse gokspellen. Dat kan roulette zijn. Maar in de huiselijke sfeer zijn dat meestal kaartspellen. Gokken is echter verboden. Het is heel goed mogelijk dat in die omstandigheden ze het spel zij spelen Baccarat noemen, naar het kristal dat een teken van rijkdom is. Of spelen ze niet om geld, want dat hadden ze genoeg, maar om kristallen voorwerpen.
We gaan nog even terug naar de tijd van de Romeinen. Er zijn bronnen die bij het fort Bacchi-ara naar rijkdom verwijzen. Het woord baccarat zou dan zijn oorsprong vinden in het Arabische woord ‘baqarat’, dat koeien betekent. Het bezit van koeien is lange tijd een teken van rijkdom en men gebruikte het als ruilmiddel. Of het vindt zijn oorsprong in het Franse woord baccara. Dat woord slaat ook op vee en rijkdom, maar het betekent ‘helemaal niets’.
Zou het kunnen, met bovenstaande in gedachten, dat in fort Bacchi-ara een deel van de rijkdom van de Romeinen werd bewaard. Feit is dat bij verschillende opgravingen rondom Baccarat munten werden gevonden. Heel veel munten en bovendien de oudste Romeinse munten die ooit zijn gevonden.
De zoektocht naar geschiedenis van het woord Baccarat levert een rijkdom aan verhalen op. Waar het woord en het spel hun oorsprong precies vinden zal waarschijnlijk echter nooit worden achterhaald. Dus mag je ervan denken wat je wilt. En daarna gewoon een spelletje Baccarat spelen.
