In 2014 schreef een EU commissie een voorstel over consumentenbescherming bij online gokactiviteiten. Het was een zogenaamd EU-breed advies, dus voor alle EU-landen en niet-bindend. De commissie wilde vooral een document neerleggen waarmee landen een continu hoog niveau van consumentenbescherming kunnen bieden in hun regelgeving rond vergunningen.
Ze hoopte daarbij dat het, wanneer de aanbevelingen werden overgenomen, controle en handhaving gemakkelijker zou zijn. Er zou dan immers sprake zijn van een standaardisatie van regelgeving. De belangrijkste onderdelen van het voorstel handelde over identificatie van spelers, het uitsluiten van minderjarigen en technologie en overige instrumenten om te handhaven bij casino’s.
Sinds 2014 kregen meerdere EU-landen wetten en regelgeving rond online gokken en/of ze pasten hun bestaande regels aan. In 2018 waren er nog slechts drie EU-landen waar de wetgeving rond online gokken nog niet was vastgesteld.
Bij die drie ook Nederland, dat al lange tijd sprak over een aanpassing van de Wet op de Kansspelen om online gokken te legaliseren. In Nederland moet elk voorstel of plan echter eerst door allerlei commissies, langs belanghebbenden en overige tijdrekkers. Wel was al bekend dat het wetsvoorstel Kansspel op Afstand zou gaan heten, omdat de speler en aanbieder zich niet op dezelfde fysieke plek bevinden.
In 2018 deed de Europese Vereniging voor Kansspelen en Weddenschappen (EGBA) een eerste onderzoek naar de overname van de Europese adviezen. Daarbij bleek dat alleen Denemarken alle adviezen had overgenomen. Andere EU-landen hadden wel een groot deel daarvan overgenomen. Maar er bleken grote verschillen te zijn in de uitwerking van de consumentenbescherming.
Van de 28 landen van de EU in 2018 hadden Nederland, Ierland en Slovenië nog geen wet- en regelgeving rond online gokken. Online gokken was in die drie landen in principe verboden. Bij de overige 25 landen bleken er verschillen.
In alle 25 landen blijkt in 2018 het aanmaken van een account bij het online casino verplicht. Bij 22 landen wordt daarbij de identiteit gecontroleerd. Dat kan met een identiteitsbewijs. Maar sommige landen willen ook controle met een eenmalige bankoverschrijving. Zo’n voorwaarde geldt overigens ook voor een online casino bij het aanvragen van een gokvergunning. Bij beide, zowel bij de online gokker als de gokexploitant, komen het voort uit het bestaande anti-witwasbeleid van een land. Sommige landen eisen ook een bankgarantie van de vergunninghouder, om in het geval van boetes zeker te zijn van snelle betaling.
Alle landen hanteren een minimumleeftijd voor spelers. Bij 22 landen is dat 18 jaar voor alle online spellen. Drie landen specificeren daarbij spellen waarvoor die leeftijdsgrens geldt. En slechts 13 landen verplichten tot het vermelden op alle reclame- en promotionele uitingen van de minimum leeftijd of teksten die daarop duiden, zoals ‘verboden voor minderjarigen’.
Afgelopen november rondde de Europese Vereniging voor Kansspelen en Weddenschappen een vervolgonderzoek uit. In twee jaar is er veel gebeurd. Groot Brittannië verliet de Europese Unie en de drie hierboven genoemde landen namen een wet aan voor online gokken. Begin 2019 begon bovendien een pandemie, waardoor veel mensen thuis moesten blijven.
Een flink aantal mensen verplaatsten hun gokactiviteiten van de fysieke omgeving naar online spelen. Of ze ontdekten online gokken als nieuw tijdverdrijf. Hierdoor groeide het gokken op internet enorm ten opzichte van prognoses voor de pandemie. En goede wet- en regelgeving werd volgens veel politici nog urgenter.
De eerdere conclusies zijn nauwelijks veranderd. Alle 27 landen van de EU hebben nu regels rondom online gokken, het aanvragen van vergunningen en dergelijke. Alle landen namen daarbij de aanbevelingen uit 2014 van de betreffende Europese commissie op hoofdlijnen over. Maar in de details zitten soms grote verschillen.
Dat vindt niet alleen de EU-commissie jammer. Het is ook vervelend voor de gokexploitanten. In de meeste landen zijn het grote bedrijven die in meerdere landen actief zijn. En door de verschillen in regelgeving hebben ze in elk land met andere regels te maken. In het papierwerk rond een vergunning is dat wellicht overkomelijk.
Maar bij de technologie die wordt ingebouwd om de consument te beschermen is dat al lastiger. Het gaat bij consumentenbescherming niet alleen over veilige transacties. In meerdere landen betreft het ook monitoren van spelgedrag, individuele spelersuitsluiting, bijhouden van registers en meer.
Slechts enkele landen pasten hun regels aan ten opzichte van 2018. Die aangepaste regels richten zich op de voorwaarden rond de aanvraag van een vergunning waar een speler niets van merkt en regels waarmee een speler wel te maken krijgt. Van dat laatste is bijvoorbeeld sprake bij de wijze van identificeren.
In de meeste landen volstaat een elektronische identificatie. Dit kan een elektronische handtekening zijn, een legitimatie of ander digitaal middel van identificeren. Het verschilt per land. Sommige landen eisen meerdere legitimaties en vier landen willen, naast de e-legitimatie ook een fysieke legitimatie.
Bij het Europese onderzoek is naar landen en hun vergunningseisen gekeken. In de praktijk kan in een land een casino-eigenaar vaak nog een eigen invulling geven aan identificatie. Dat is in het onderzoek niet meegenomen, maar wordt bij sommige onderdelen wel opgemerkt.
Een ander groot verschil is de wijze van identiteitscontrole van spelers. In elf van de 27 landen hebben de wetgevers databases aangewezen waar de identiteit van spelers KAN worden gecontroleerd. De Belgische en Finse overheid VERPLICHTEN controle in die databases.
Bij de overige 14 landen is een andere wijze van verificatie toegestaan. In veel gevallen is dan gekozen voor een database in beheer van de overheid, in Nederland bijvoorbeeld bij de Kansspelautoriteit.
Zoals gezegd gaat het vooral om verschillen in details. Bijvoorbeeld alle landen eisen bij registratie de volledige naam (voor- en achternaam en een eventueel tussenvoegsel), geboortedatum en volledig woonadres (straat, postcode en woonplaats). Dat woonadres hoeft echter niet in Oostenrijk, Estland en Letland. Twaalf landen willen bovendien een email adres of telefoonnummer of ze willen beide gegevens.
Elf landen zijn naast alle bovenstaande gegevens ook geïnteresseerd in het staatsburgerschap en/of nationaliteit. Het verschil laat zich het best uitleggen in een voorbeeld. Een persoon met een Turkse nationaliteit kan Nederlands staatsburger zijn. Hij of zij stamt dan af van of heeft een Turkse sociaal-culturele identiteit en is lid van een samenleving met Nederlandse rechten, plichten en privileges. Nederland behoort tot de landen die alle bovenstaande gegevens eisen bij identificatie.
Ten opzichte van 2018 zijn er vijf landen bij gekomen die een melding ‘verboden voor minderjarigen’ verplichten. Daaronder ook Nederland, dat in het onderzoek van 2018 dus nog niet was meegenomen. Finland laat het als enige over aan de gokexploitant of ze de melding doen; de vermelding is daar dus vrijwillig, maar wordt wel aanbevolen.
Voor probleemgokkers is er het systeem van zelfuitsluiting. In de vergunningsvoorwaarden van bijna alle landen is opgenomen dat een online casino-eigenaar daarvoor mogelijkheden moet bieden. Alleen in Bulgarije, Litouwen en Tsjechië is het niet verplicht. Maar in Bulgarije blijken alle exploitanten zo’n systeem te hebben. Overigens hebben alle landen ook een nationaal systeem voor zelfuitsluiting, waarbij een probleemgokker zich kan opgeven en dan geen toegang krijgt tot een online casino.
We kunnen nog veel meer verschillen tussen landen opsommen. De meeste verschillen hebben geringe consequenties. Het gaat dan om de wijze van beboeten of de hoogte van een eventueel bedrag bij overtreding. Of dat het ene land wel een tijdelijk account van een speler toestaat en een ander land niet.
Met een groter verschil tussen Europese landen wordt elke Nederlander sinds oktober dagelijks geconfronteerd. Vanaf 1 oktober 2021 maken met name de Nationale Loterij en Holland Casino volop reclame. Dat is met enkele voorwaarden toegestaan en veel bekende sporters en TV-persoonlijkheden verdienen daar inmiddels een goed belegde boterham mee. In andere Europese landen is reclame voor online gokken echter eenvoudig verboden.
14 december 2021
